Büyük Veri ve Hukuk
Yazar(lar): Av. Hatice Nur KALAN | Grafik(ler): Evren GÜRDALAR | 5 February 2025, Wednesday 15:38 | 200 görüntüleme
Dijital çağ ile toplanan veri miktarı paralel olarak artış göstermiştir. Yaptığımız her tıklama, kaydırma ve satın alma işlemi dijital bir ayak izi oluşturarak "büyük veri" olarak bilinen geniş ve sürekli büyüyen bir bilgi okyanusuna katkıda bulunur hale gelmiştir. Sosyal medya paylaşımlarından finansal işlemlere kadar her şeyi kapsayan bu veriler, hukuk sistemi de dahil olmak üzere çeşitli sektörlerde devrim yaratacak muazzam bir potansiyel taşımaktadır. Büyük verinin potansiyeli, heyecan verici fırsatlar sunarken aynı zamanda önemli yasal zorluklar da getiren iki ucu keskin bir bıçak gibidir. Bu yazıda hukuk ve büyük veri konularının kesişim noktalarından bahsedilecektir.
Büyük Verinin Hukuk Potansiyeli
Kolluk kuvvetleri için büyük veri analitiği, suçla mücadelede çok güçlü bir araç olarak karşımıza çıkmaktadır. Veri analistleri, telefon kayıtları, konum verileri, finansal işlemler ve hatta sosyal medya aktivitelerinden oluşan geniş veri kümelerini analiz ederek gizli bağlantıları ortaya çıkarabilmekte, suç faaliyetlerini tahmin edebilmekte ve suçları daha verimli bir şekilde çözebilmektedir. Birbiri ile ilgisiz görünen suçlar, sosyal medya etkileşimleri ağı aracılığıyla birbirine bağlanabilmektedir ve Cumhuriyet savcılarının bir şüpheliye geleneksel yöntemlerden çok daha hızlı bir şekilde bulabilmesi Büyük Veri ile mümkün hale gelmektedir.
Kolluk kuvvetlerinin ötesinde, büyük veriler hukuki araştırmalar için bir kaynak olmaktadır. Geleneksel hukuk araştırması, içtihat, hukuki düzenlemeler, yasal belgeler ve dokümanların kapsamlı bir şekilde incelenmesini gerektirir ve bu süreç oldukça zaman alıcı ve zahmetli olmaktadır. Ancak, büyük veri analitiği sayesinde bu geniş veri kümeleri yüksek hız ve doğrulukla derinlemesine incelenebilmekte ve gelişmiş algoritmalar, ilgili emsal kararları tespit etmek, potansiyel hukuki argümanları belirlemek ve hukuki literatürdeki eğilimleri vurgulamak konusunda önemli bir destek sağlamaktadır. Bu teknolojiler, araştırma sürecini büyük ölçüde kolaylaştırmakla kalmaz, aynı zamanda avukatların daha güçlü dava dosyaları hazırlamasına ve müvekkillerini daha etkili bir şekilde temsil etmesine olanak tanımaktadır.
Büyük Verinin Dezavantajları
Büyük verinin hukuk açısından potansiyel faydaları yadsınamazken, yüzeyin altında önemli hukuki kaygılar yatmaktadır. En acil sorun, bireysel mahremiyetin potansiyel ihlalidir. Kişisel verilerin bu kadar büyük ölçekte toplanması ve analiz edilmesi, hükümetlerin devletlerin ve şirketlerin ne kadar bilgi toplayabileceği, bu bilgilerin nasıl kullanıldığı ve bunlara kimlerin erişebileceği konusunda ciddi soruları gündeme getirmektedir. Etkili kolluk kuvvetleri ve ulusal güvenlik ihtiyacını temel mahremiyet hakkıyla dengelemek hassas bir dengenin kurulmasını gerektirmektedir.
Avrupa Birliği’ndeki Genel Veri Koruma Yönetmeliği (GDPR) ve Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Kaliforniya Tüketici Gizliliği Yasası (CCPA) ve Türkiye’deki Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) gibi düzenlemeler, bireylere kişisel bilgileri üzerinde daha fazla kontrol sağlamayı amaçlamaktadır. Bu düzenlemeler, şirketlerin veri toplama uygulamaları konusunda şeffaf olmasını, bireylere verilerine erişme ve verileri silme hakkı sağlamayı ve verileri belirli amaçlarla kullanmadan önce açık rıza almalarını gerektirmektedir.
Ancak büyük veri toplamanın küresel doğası ve sürekli gelişen teknolojik ortam, uygulamayı zorlaştıran etmenlerin başında gelmektedir.
Bir diğer önemli endişe ise algoritmik önyargıdır. (Algorithmic Bias) Büyük verileri analiz etmek için kullanılan algoritmalar, yalnızca üzerinde eğitim aldıkları(train) veriler kadar iyidir. Eğitim verileri (training data) toplumsal önyargıları yansıtıyorsa, algoritmaların kendisi de önyargılı hale gelebilir ve bu da kolluk kuvvetlerinde ayrımcı sonuçlara veya yasaların eşitsiz uygulanmasına yol açabilir. Kolluk kuvvetleri tarafından kullanılan bir yüz tanıma algoritmasının, farklı ırklardan insanları orantısız bir şekilde potansiyel şüpheli olarak işaretlediği, bunun da gereksiz koruma tedbirlerinin uygulanmasına (gözaltı vb.) ve azınlık topluluklarıyla gerilimin artmasına yol açma potansiyeli vardır. Büyük veri analitiğinde adalet ve şeffaflığın sağlanması, kanun önünde eşit adaleti sağlamak için çok önemlidir ve bu konu Büyük Verinin önünde çözülmesi gereken en önemli sorun olarak durmaktadır.
Dijital Çağda Veri Güvenliği Riskleri
Hükümetler, devletler ve şirketler tarafından toplanan geniş kişisel veri depoları, siber suçluların ana hedefleri haline gelmiştir. Veri ihlalleri yıkıcı sonuçlara yol açabilmektedir; bireyleri kimlik hırsızlığına, mali dolandırıcılığa ve hatta itibar kaybına maruz bırakabilmektedir. Örneğin 2017 Equifax veri ihlali, milyonlarca Amerikalının kişisel bilgilerini tehlikeye atarak dijital altyapılarının zayıf noktalarını ortaya çıkarmıştır. Büyük veri toplamanın ilişkili risklerini azaltmak için, güçlü siber güvenlik önlemlerinin uygulanması zorunludur. Hükümetlerin devletlerin ve şirketlerin, hassas bilgileri korumak için en ileri güvenlik teknolojilerine yatırım yapması ve sıkı veri güvenliği protokolleri uygulaması ve bu verilerin nasıl ve hangi koşullarda kullanılabileceğine ilişkin uluslararası, ulusüstü (supra national) ve ulusal düzenlemelerin sıkı bir şekilde uygulanması gerekmektedir.
Geleceğe Yön Vermek: İşbirlikçi Bir Yaklaşım
Büyük veri ile hukuk arasındaki ilişki sürekli gelişmektedir. Teknoloji gelişmeye devam ettikçe yasal çerçevelerin bu güçlü aracın sunduğu zorlukları ve fırsatları ele alacak şekilde uyarlanması gerekmektedir.
Gelecekteki gelişim için yapılması gereken bazı temel adımlar şunlardır:
- Büyük verinin toplanması, saklanması ve kullanılması için açık ve kapsamlı yasal yönergeler geliştirilmesi:
Bu yönergeler veri sahipliği, izin gereklilikleri ve veri saklama süreleri gibi konuları ele almalıdır. - Sağlam veri güvenliği önlemlerinin uygulanması:
Bu; en ileri güvenlik teknolojilerini ve protokollerini geliştirmek ve uygulamak için hükümetler, şirketler ve siber güvenlik uzmanları arasında iş birliği yapılmasını gerektirmektedir. - Önyargıyı belirlemek ve azaltmak için algoritmik denetimin zorunlu kılınması:
Düzenli denetimler, eğitim verileri ve algoritmalarındaki önyargıların belirlenmesine ve düzeltilmesine yardımcı olarak adil ve ayrımcı olmayan sonuçlar elde edilmesine yardımcı olacaktır. - Kolluk kuvvetlerini ve hukuk profesyonellerini büyük verilerin etik kullanımı konusunda eğitilmesi:
Eğitim programları kolluk kuvvetlerini, bireysel gizlilik haklarına saygı göstererek büyük veri analitiğini sorumlu ve etik bir şekilde kullanma konusunda bilgi ve becerilerle donatacaktır.
Sonuç olarak; hukuk ve teknoloji uzmanları arasındaki iş birliğini teşvik ederek, daha adil ve verimli bir hukuk sistemi oluşturmak için büyük verilerin gücünden yararlanarak büyük verinin iyilik için bir güç olarak hizmet etmesi sağlanmalıdır.
Bugün en çok okunanlar
- HAKARET, TEHDİT VE ŞANTAJ SUÇU İLE KARŞILAŞTIĞIMIZDA NE YAPMALIYIZ?
- KVKK ve TCK 132. Maddesi Kapsamında Sosyal Medya Mesajları ve Hukuki Sorumluluk
- İNTERNET BAĞIMLILIĞI ve ALIŞKANLIKLARA ETKİSİ
- DİJİTAL OYUNLAR: EĞLENCE DÜNYASININ EVRİMİ
- DİJİTAL OYUNLAR VE BİREYLER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
Yorumlar