Size nasıl yardımcı olabilirim?
Dijital Oyunlar
ÇOCUKLARIN İNTERNET KULLANIMINA YARDIMCI OLACAK 6 İPUCU VE EBEVEYN YAKLAŞIMLARI
17 November 2017, Friday 23:08

ÇOCUKLARIN İNTERNET KULLANIMINA YARDIMCI OLACAK 6 İPUCU VE EBEVEYN YAKLAŞIMLARI

Yazar(lar): Dr. Şahin BAYZAN - Bilişim Uzmanı | 17 November 2017, Friday 23:08 | 23,837 görüntüleme

Çocuklarımız bizimle birlikte olsun ya da olmasın, internet başta olmak üzere mobil teknolojileri kullanıyorlar. Ve bu noktada ebeveynleri başta olmak üzere, birçok kişiden öndeler.Ebeveynler ve öğretmenler, zaman zaman çocukların akademik başarısına olumsuz etki ettiği endişesiyle internet erişimini kısıtlamaya çalışır fakat zamanla kısıtlamanın kalıcı bir çözüm olmadığı görülür. Çünkü internetin erişilebilirliği artık zor değil. Mobil telefonlar, internet kafeler, laptoplar, kaplosuz bağlantılar, internet erişim noktaları, tabletler ve daha birçok imkan…

Dolayısıyla, çocukların son derece ileri bir teknoloji anlayışına ve bilgisine sahip olduklarını unutmamak gerekir. Aslında yapılması gereken kısıtlamaktan ziyade sahip oldukları teknolojik aletleri ve teknolojileri doğru amaçlarla, doğru şekilde, başkalarına zarar vermeyecek şekilde, etik ve ahlaki kurallara riayet ederek, yani kısaca bilinçli olarak kullanmalarını teşvik etmektir.

İnternetin olumlu amaçlarla kullanılması noktasında ebeveynler çocuklarıyla birlikte kabul edilebilir kurallar ve metodlar çerçevesinde bir anlaşma yapabilir. Bu ebeveyn ve çocuk arasında karşılıklı kazan kazan ilkesine dayanan bir anlaşmadır. Bunun için çocuğun yaş grubuna göre hareket etmek önemlidir. Her yaştaki çocuğa aynı mantık içerisinde ve benzer kurallar doğrultusunda yaklaşmamak gerektiğini unutmamakta fayda var.

1. Temel Bilgileri Bilinmeli
İnternet ve bilgisayar kullanım yaşının 4-5 yaşına hatta daha da aşağı düştüğü bilgisinden hareketle çocukların belli bir yaşa gelinceye kadar internet erişimine kontrollü bir kısıtlama getirmek yararlı olabilir. Örneğin çocukların 8 veya 9 yaşına gelene kadar internet erişimini kısıtlamak veya belirli sınırlar içerisinde kullandırmak iyidir. Burada önemli olan şudur; çocuk belli bir yaşa gelinceye kadar anne-babadan öğrenmesi gereken bilgileri başka birisi aracılığıyla öğrenmemeli ve bu bilgileri çocuğa ilk veren ebeveyni olmalıdır. Bunu yaparak çocuğun internette karşılaşacağı sıkıntılar, olumsuzluklar ortadan kaldırılarak en aza indirilebilir. Aksi takdirde çocuğun internette yaşadığı sıkıntılar ebeveyne yansıyacaktır. Bunun içindir ki ebeveynlerin çocuklarıyla birlikte internette eğlenceli gezintiler yapması önem arz etmektedir. İnterneti olduğundan çok daha büyük görmek sağlıklı bir yaklaşım olmayabilir, fakat buradaki asıl mesele büyük görülen bu platforma bireylerde ve özellikle çocuklarda bir bağımlılığın oluşması ihtimalidir. Mesela Hindistandaki nüfusun %53’den fazlası internet bağımlısı durumda. Sanırım hiçbir ebeveyn çocuklarının da internet bağımlısı ve internet tabanlı bir aktivitenin bağımlısı bir birey olmasını istemez. Bu açıdan ebeveynlerin çocuklarıyla birlikte güvenli gezintiler yapacakları, eğlenebilecekleri oyun oynayacakları ve aynı zamanda öğrenebilecekleri yararlı web siteleri bulmaları, çocukla ebeveynin, olumlu ve olumsuz deneyimleri birlikte yaşamalarına ve paylaşmalarına kapı açacaktır.

2. İnternet Kullanma Kurallarını Ayarlayın
İnternette hiçbir kişisel bilginin paylaşılmaması yerine göre hayati önemdedir. İnterneti kötü amaçlarla kullanan kişilerin, bu bilgileri onlara zarar vermek, onları incitmek ve bir anlamda hayatlarını mahvetmek için kullanabileceklerini çocuklara uygun bir dille anlatmak gerekir. Belki bazı bilgileri paylaşmak gerekebilir, fakat çocuğun bu bilgileri ebeveynin bilgisi dahilinde paylaşması gerektiğini de bilmesi gerekir. Ebeyenler çocuklarının erişmesi gereken ve erişmemesi gereken sitelere karar vermeli ve gerekirse bu konuda uzmanından destek almalıdır. Günümüzde çocukların yasakları aşabilecek zekilikte, bilgi ve becerilerde olduğunu atlamadan tedbir almak gerekir. Çocuklar internette kontrolun kendilerinde olmasını isterler. Bu noktada ebeveynin çocuğa, karşılaştığı olumsuz içeriğin, kendisini nasıl etkileyeceğini anlatmasında fayda vardır. Bunun için içeriği görüntülemede, yüklemede ve içeriğe erişimde ne tür kuralların ve sakıncaların olduğu bilgisinin çocuk tarafından edinilmiş bir bilgi olması gerekir.

3. İnternette Doğru Tutumu Anlatın
Ebeveynler, çocuklarına internette hile, sahtekarlık, kaba bir dil ile karşılaşmak isteyip istemediklerini ve bu durumdan hoşlanıp hoşlanmayacağını sorabilirler. Muhtemelen çocukların hemen hepsi aldatılmaktan, hileden ve kötü muameleye ve dile maruz kalmaktan hoşlanmayacaktır. Dolayısıyla böyle bir durumda çocuğa, internette oyun oynarken, sohbet ederken ve e-posta gönderirken takınması gereken tutumun ne olması gerektiği daha kolay anlatılmış olacaktır. Kendisine yapılmasını istemediği birşeyi, gerek gerçek hayatta gerekse internet ortamında başkalarına yapmaması gerektiğini anlayacak ve takınması gereken doğru tutum içinde hareket edecektir.

Ebeveynlerin çocuklarının çevreden ve özellikle okuldaki diğer çocuklardan etkileneceğini unutmamaları gerekir. Çocuklar arkadaşları tarafından, kötü davranışlara, olumsuz şakalara ve istenmeyen durumlara maruz kalalabilirler. Ebeveynler, böyle durumlarda, hem gerçek hayatta hem de internet ortamında başkalarına saygı göstermeleri gerektiğini, ancak saygı gösterirlerse saygı görebileceklerini çocuklarına anlatmalı ve karşılaşılabilecek olası durumlara karşı onları hazırlamalılar.

4. İnternet Aktivitelerini Takip Edin ve Onlara Rehberlik Edin
Elbette ebeveynlerin çocuklarına güvenmesi önemlidir. Fakat çocukların internet ortamındaki etkileşimlerini, adımlarını izlemeli ve bu noktada onlara rehberlik etmeleri ve onları yönlendirmeleri gerekir. Günlük olarak veya periyodik aralıklarla sosyal medya hesaplarını takip ederek kimlerle iletişimde olduklarını, kimlerle arkadaşlık kurduklarını, hangi sosyal gruplar içerisinde bulunduklarını bilmek çocuğun olası yapabileceği hatalara karşı size ipucu verir. Bu da ebeveynin önceden tedbir almasına fırsat sunar. Bu takip ve izlemeyi gizlilik içerisinde yapmamak gerekir. Ebeveyn çocuğuna, kendisinin izni doğrultusunda bazı siteleri veya sosyal mecraları kullanabileceğini söylemelidir. Hatta çocukta, “Annem ve babamın sosyal medyada kimlerle iletişimde olduğumu ve neler yaptığımı bilmesi gerekir” kültürünü yerleştirmek gerekir. Bir çocuk neden internette veya özellikle sosyal medyada ebeveyninden gizli bir şeyler yapma gereği duysuk ki?!. Eğer böyle bir durum oluyorsa, demek ki çocuk yaptığının anne-baba tarafından onaylanmayacağını bilmekte ve gizleme gereği duymaktadır. Halbuki bu tür durumlar ebeveynlere olumsuz bir yaşanmışlık olarak dönme ihtimali olabilecek durumlardır: Çocuğun tanımadığı kişilerle arkadaş olması, bunlarla farklı ortamlarda buluşması ve sonucunda kaçırılma durumuyla karşı karşıya kalması gibi. Eğer çocuğunuz sosyal medyayı kullanıyorsa (Ki bu platformlar, günümüzde en yaygın kullanılan platformlardır.) gizlilik ve güvenlik ayarlarını nasıl yapacağının öğretilmesi, hatta bunları ebeveyni ile birlikte araştırarak yapması, gizlilik ve güvenlik kaynaklı olumsuzlukların önüne geçecektir. Özellikle sosyal medya gibi çok kullanılan platformların güvenlik merkezleri, kişileri engelleme, ihbarda bulunma gibi bir çok konuda yardım sunmaktadır. Çocuklarla iletişime geçen ve sizin tanımadığınız, çocuğunuzun tanımadığı kişileri, ilgili birimlere bildirmek hayati önemdedir ve bu yaptığınızın çocuğunuz tarafından da bilinmesi önemlidir.

5. Davranış Kurallarını ve Sınırlarını Ayarlayın
Ebeveynler, internet üzerinden yapılan tacizlerle ilgili haberleri çocuklarıyla paylaşmalıdırlar Bu durum çocukların benzer durumlarla karşılaşabileceklerini anlamalarına yardımcı olacaktır. Çocukların internet ortamında kişilerin kendilerini farklı tanıtabileceklerini, olduğundan farklı görünebileceklerini, farklı davranabileceklerini, örneğin 50 yaşında birinin kendisini çocuk yaştaymış gibi tanıtabileceğini bilmesi gerekir. Yani internet ortamının gerçek hayattan farklı bir ortam olduğunu, bu ortamda tanışılan kişilerle gerçek hayatta asla buluşulmaması gerektiğini ebeveynin çocuğuna anlatması önemli bir sorumluluktur.

İnternetle ilgili ebeveyn-çocuk anlaşması ya da sözleşmesi yapılması gereken en akıllıca davranışlardan biridir. Kurallar ve sınırlar ebeveyn ve çocuk tarafından birlikte belirlenebilir. Örneğin, çocukların çevrimiçi arkadaş edinmesi, bilgi paylaşması, içerik indirmesi veya yüklemesi gibi durumlarda ebeveynin bilgisi olması gibi maddelerin olduğu farklı anlaşma maddeleri oluşturulabilir. Çocuğun anlaşmada mutabık kalınan sınırlar içerisinde internet aktivitelerine hoşgörülü bir yaklaşım içerisinde bulunmak ve anlaşmaya sadık kalmak her iki tarafın yerine getirmesi gereken bir sorumluluk olmalıdır.

6. Sorumlu Davranışı Sağlama
Çocuklar öncelikle bilimsel araştırmalar yapmak, ödevlerini, projelerini yapma konusunda destek için interneti kullanıyorlar. İnternet ortamında her bilginin doğru olmayacağını anlamalarını sağlamak gerekir. Bu sebeple ebeveyn, çocuğuna alternatif kaynakları kullanarak elde ettiği bilgiyi, nasıl doğrulayacağını öğretmelidir. Hayatta doğru bilgi nasıl kolay elde edilemiyorsa, internet ortamında da kolay elde edilemeyecektir ve elde edilen bilgilerin doğruluk teyidine muhtaç olduğu da çocuklara öğretilmelidir.

Bazı uygulamalar ve hizmetler yoluyla bir takım siteleri engelleseniz bile günümüzde çocuklar bunları aşmanın yollarını öğrenerek bu içeriklere erişebilirler. Burada önemli olan ebeveynin, bu içerikleri hangi amaçla engellediğini çocuğunaa açıklamasıdır. Çocukların meraklı olduğundan hareketle, çok detaya girmeden açıklama yapmak en doğrusu olacaktır.

Çocuklarınızın internette ne ile meşgul olduklarına dikkat edin. Eğer uygunsuz ve şiddet barındıran içeriklerin bulunduğu sitelerde gezindiğini fark ederseniz, onları rencide edecek şekilde eleşirmeyin, onlara bağırmayın ve onlara kızmayın. Eğer böyle davranırsanız, çocuğun size karşı olan güvenini kırar ve bu işi sizden gizli yapmasına sebep olursunuz. Çocukların bu tür içerikler konusunda meraklı olduklarını ve arkadaşlarının da etkisinde kalarak bu tür içeriklere merak saldıklarını göz ardı etmemek gerekir. Burada ebeveynin, çocuğuyla dürüstçe konuşması, ne tür beklenti içerisinde olduğunu net bir şekilde anlatması ve aynı zamanda bu beklentilerinde gerçekci olması gerekir.

**Sonuç olarak;
Ebeveyn olarak kendinizi çocuğunuzun yerine koyun ve onun interneti nasıl algıladığını görmeye çalışın;
• Eğer çocuğunuz interneti bir öğrenme aracı olarak görüyorsa bulunduğunuz konumu koruyun.
• Eğer çocuğunuz aşırı derecede meraklı ve sizden bazı şeyleri gizliyorsa dikkatli olun ve internette olumlu yönlerin, olumsuzluklardan daha önemli olduğunu vurgulayın.
• İnternetin etik ilkelerinden, internetin firsatları ve risklerinden hem ebeveyn olarak sizler haberdar olun, hem de çocuğunuzun haberdar olmasını sağlayın.
**

Yorumlar

  • Henüz yorum yapılmadı. Hemen düşüncelerinizi yazarak ilk yorumu siz yapabilirsiniz.
Yorum yapın
  • Doğrulama için e-posta adresinizin gerçek ve size ait olması gerekiyor.
  • E-posta adresiniz kesinlikle üçüncü kişilerle paylaşılmayacak, gizli kalacaktır.
  • Görünecek ad alanı için gerçek adınızı kullanmak zorunda değilsiniz.
  • İnternet üzerinde yapacağınız her işlem için IP adresinizin kayıt altına alındığını unutmamalısınız.
  • Yorumunuz yayınlanmadan önce editör onayından geçecektir.
lightbulb_outline Bağımlılık sorunlarının önüne geçmek için, internette geçirdiğiniz süreyi sınırlandırın.
Toast Alert...