Günümüzde reklamcılıkta kullanılan neredeyse tüm hilelere hâkim olan bir toplum olarak telefonlarımızda yer alan hilelere ne kadar hâkim olup olduğumuz konusu ise biraz karmaşık bir durum olabilmektedir. Belki de kimi zaman sadece bir e-posta kontrolü yapıp çıkacakken kendimizi ekranda yer alan uygulamalara tıklarken bulmuş ve neredeyse bir saatimizi harcamışızdır. Uygulamalar arası geçiş yaparken saatlerin nasıl geçtiğini bile anlayamayız. Mühendisler ve tasarımcıların kişilerin tıklama ve kaydırma isteklerini canlı tutmalarına neden olan duygusal tepkilerini tetiklemek için bildirimlerde kırmızı rengini kullandığını ya da otomatik oynatma seçeneklerinin sağduyumuzu ele geçirmek için tasarlanmış olabileceğini bilmiyor olabiliriz. Günden güne kendimizi teknolojinin içine daha da kaptırıyor ve kullandığımız dijital araçlardan kopamaz hale geliyoruz. Ekranları bırakmakta bu kadar zorlanmamızın arkasında yatan sebepleri anlamamız belki kontrol altına almamız noktasında da faydalı olabilir. Eğer bir ebeveyn iseniz ve dijital araçlara kendinizi bağımlı hissediyorsanız önce çocuklarınızın kendilerini nasıl hissedebileceklerini hayal edin ve onlara iyi bir rol model olabilmek için teknolojiyi bilinçli bir şekilde kullanmaları yönünde farkındalık oluşturun. Farkındalık oluşturmanın ilk koşulu, ebeveyn olarak teknolojinin sunduğu avantajlardan da olası risklerinden de haberdar olmaktan geçmektedir.

Telefon tasarımcılarının kişileri bağımlılığa yönlendirme noktasında belirli hileleri kullanmakta oldukları ifade edilmektedir. Kullanılan bu hileleri çözmek için ise önerilen ipuçları şu şekildedir:

1. Kişilerden Gelen Bildirimler Hariç Diğer Bildirimleri Kapatın

Telefonlarımıza gelen bildirimler aile üyelerinden veya iş hayatımızda yer alan kişilerden gelebilecek önemli mesajları ve e-postaları içeriyor olabilir ve bu durumda bildirim gelmesi bizim için önemli bir rol oynayabilir. Bunlar dışında gelen bildirimler ise insanlar tarafından değil makineler aracılığıyla otomatik olarak gönderilmektedir. Normal bir zamanda öncelik verilmeyecek bir uygulamayı kullanma ve etkileşime girme yönünde tasarlanmışlardır. Bu durumların önüne geçebilmek için mesajlaşma uygulamaları ve sizin için önemli olabilecek araçlar hariç bütün bildirimleri kapatmak için telefonunuzun ayarlar bölümüne gidebilirsiniz. (Ayarlar>Bildirimler)

2. Telefonunuzda Gri Tonlamaya Geçin

Renkli uygulamalar beynimizdeki ödül sistemini tetiklemek ve bizleri iyi hissettirmek için tasarlanmıştır. Bu renkler bizleri ne kadar cezbetse de bizleri tetiklemektedir. Eğer telefonları daha az kontrol etmek istiyorsak bu tetikleyicileri engellememiz bizlere yardımcı olabilir. Birçok telefon sessiz renkleri seçebilmeye izin vermekte örneğin, iphone telefonlarda tam gri tonlamaya geçilebilmektedir. “Ayarlar > Erişilebilirlik >Ekran ve Metin Puntosu > Renk Filtreleri > Gri Tonlu” olarak ayarlanabilmektedir.

3. Ana Ekranınızda Yer Alan Uygulamaları Sınırlayın

Ekranınız üzerinde yalnızca günlük olarak kullandığımız önemli uygulamalara yer verin. E-posta, takvim, mesajlar gibi elinizin altında sıklıkla kullandığınız uygulamalar ekranda yer alırken diğer oyunlar, yemek tarifleri, eğlence araçları vb. uygulamaları klasör oluşturarak onların içinde barındırın veya ikinci ya da üçüncü ekranlara taşıyın. Böylelikle bu uygulamaları ilk bakışta görmediğiniz için kullanma sıkılığınızda azalacaktır.

4. Ekranda Uygulamaları Ararken Mutlaka Yazın

Telefonda yer alan uygulamalara ulaşmak için dokunmak yerine adını aratarak açmayı deneyin. Bazen düşünmeden hareket etmemiz daha kolay olabilmektedir. Uygulamanın adını yazarak aratmak ise zaman ayırmamıza neden olmakta ve beynimiz gerçekten de bunu yapmamız gerekip gerekmediğini düşünmemiz için bir saniye vermektedir. Örneğin arattığımız bir oyun adı ise gerçekten de oynayıp oynamamız gerektiğini düşünmemiz için yardımcı olmaktadır.

5. Sosyal Medya Uygulamalarını Telefonunuzdan Çıkarın

Sosyal medya araçlarını yalnızca bilgisayar üzerinden kullanırsanız ne zaman ne nerede bu uygulamaları kullanacağınız konusunda daha bilinçli hareket edebilirsiniz. Düzenli ve sık bir şekilde sosyal medyayı kullanan bir kişi iseniz bu uygulamalarda ne kadar vakit geçirdiğiniz sizi şaşırtabilir. Sosyal medya uygulamalarını tekrardan telefona indirme isteğiniz olduğunda ise bunun sebeplerini mutlaka düşünün.

6. Telefonunuzu Yatak Odanızın Dışında Şarj Edin

Telefonunuz yanı başınızdayken uyuyamadığınızda ya da uyandığınızda elinize alıp göz gezdirmek daha kolay olmaktadır. Eğer bu alışkanlığı geliştirmek gerçekten istediğiniz bir durum ise telefonu yatağınızın başında bulundurmanın uyku sorunlarına yol açtığını unutmamalısınız. Telefonun çalar saati yerine alternatif bir çalar saat edinebilir ve gece boyunca telefonunuzu vücudunuzdan uzak tutabilirsiniz.

7. Ekran Tetikleyicilerine Uygulamalarla Karşılık Verin

Tasarımcılar ve mühendisler tarafından geliştirilen uygulamalardaki tetikleyicileri ortadan kaldırmak adına farklı uygulamaların indirilerek kullanılması faydalı olabilir. Bu uygulamalardan biri “Moment” uygulamasıdır. Moment, iOS programcısının kendi telefon ve internet bağımlılığından yola çıkarak oluşturduğu uygulamadır. Uygulama, bir gün içerisinde kaç kez telefonla ilgilendiğinizi size raporlamaktadır. Böylelikle ne yaptığınız konusunda daha bilinçli olmanıza katkı sağlanabilir. Bunun yanı sıra telefonların hali hazırda içerisinde yer alan “Ekran Süresi” özelliği de kullanılabilir. Ayrıca, telefonların uyarıcı mavi ışığını azaltmak için ise Apple’ın Night Shift ayarı önerilmektedir.