Size nasıl yardımcı olabilirim?
Dijital Oyunlar

İNTERNETTE GÜVENDE KALMAK

Yazar(lar): Dr. Şahin BAYZAN - Bilişim Uzmanı | 24 January 2019, Thursday 23:21 | 10,544 görüntüleme

İnternet ve sosyal medya başta olmak üzere teknoloji, zamanı tüketeceğimiz platformlar oluşturdu. Zaman, bunları haddinden fazla kullandığımız için bize yetmiyor olabilir mi acaba? Toplu taşımaya bindiğinizde etrafınıza bakın, kaç kişi kitap okuyor, kaç kişi telefonuyla internette geziniyor. Sokakta yürüdüğünüzde insanları gözlemleyin, kaç kişinin ya da ne kadar çok kişinin telefonuyla meşgul olduğunu göreceksiniz...

İnternet birçok açıdan hayatımızı kolaylaştırdı. Bunları sıralamaya kalksak herhalde oldukça uzun bir liste yazmamız gerekiyor. Hemen hemen hepimize bir ilaç gibi geldi diyebiliriz. Her ilacın faydası olduğu gibi yan etkilerinin olduğunu sanırım bilmeyenimiz yoktur. Bir ilaç rastgele, kafamıza göre kullandığımız bir şey değildir. İhtiyaca binaen kullanılır. Kullanılırken de uzmanın yani doktorun yazdığı reçeteye uygun kullanılır. Doktor kişinin ihtiyacına göre günlük kullanım miktarını reçetede belirtir. Günde bir kez kullanacaksınız denilen bir ilacı üç kez kullanırsanız faydadan ziyade zarar görürsünüz. Aç karnına denilen bir ilacı tok, tok karnına denileni aç kullanırsanız faydasını göremeyebilirsiniz. İşte internette öyle bir şey hepimiz için.

Hangi açıdan bakarsanız bakın internet; hayatımıza getirdikleriyle her insanın aynı anda binlerce hayat yaşayabileceği izlenimini vererek hayatı daha da yoğunlaştırdı. Bu nedenle interneti teknolojik bir değişimin ötesinde, insan faaliyetinin her katmanına yönelen kültürel, sosyal, felsefi bir devrim olarak nitelendirebiliriz. Bu devrim durmaksızın devam ediyor. Hayatımızda yaptığı değişikliklerin listesi her gün uzuyor. Aslında internetin sicili, hem fırsatlar yönüyle olumla anlamda, hem de riskler ve tehditler yönüyle olumsuz manada kabarıyor. Bireyler olarak biz internet kullanıcılarının, bu sicilin kabarmasında hangi rolde olduğumuzu çok iyi sorgulamamız gerekiyor. Olumlu tarafta mıyız, olumsuz tarafta mıyız, ortada mıyız neredeyiz?

İnsanlara, sizin için zamanın önemi nedir diye sorsanız, insanların hemen hemen çoğu, farklı açılardan zamanın ne kadar önemli, değerli olduğunu size anlatmaya çalışır. Evet, yanlışta değildir bu. Zaman oldukça önemli ve değerli. İnsanın oldukça önemli ve değerli bulduğu bu zamanı itina ile kullanması düşünülür. Bugün internetin getirdiği fırsatlar, aslında çok değer atfettiğimiz zamandan bizlere çok şey kazandırdı. Bundan 20-30 yıl önce yazdığımız bir mektubun cevabını günlerce beklerdik. Şimdi saniyeler içinde cevap alıyoruz. Bankaya gittiğinizde saatlerce sıra beklerdiniz bir fatura yatırmak için ya da bir yakınınıza para transfer etmek için. Şimdi dakikalar içinde gerçekleştiriliyor bunlar. Alışveriş yapmak için mutlaka bir gününüzü ayırmak zorunda kalırdınız. Mağazaları gezip en uygun fiyatlı ürünü bulmak için koşuşturma da cabası. Bugün çok kısa sürede alacağınız ürün de buluyorsunuz, fiyatları da karşılaştırıyorsunuz, en uygun olanı da kolaylıkla buluyorsunuz. Yetmedi kapınızdan teslim alıyorsunuz. Benzer birçok örnek verebiliriz.

İşte o değer atfettiğimiz zamanın normalde harcamamız gerekip de harcamadığımız çok büyük bir bölümü bize kalıyor kalmasına da her nedense yine de zaman bize yetmiyor, zamanı kendimize yettiremiyoruz. Çünkü internet başta olmak üzere teknoloji, zamanı tüketeceğimiz platformlar, ortamlar yarattı. Çoğumuz bunları haddinden fazla kullandığımız için zaman bize yetmiyor olabilir mi acaba? Toplu taşımaya bindiğinizde etrafınıza bakın, kaç kişi kitap okuyor, kaç kişi telefonuyla internette geziniyor. Sokakta yürüdüğünüzde insanları gözlemleyin, kaç kişinin ya da ne kadar çok kişinin telefonuyla meşgul olduğunu göreceksiniz. Restoranlara, kafelere gidin bakın, sohbet etmek için bir araya gelen insanların, sohbetten çok telefonlarıyla meşgul olduklarına şahit olacaksınız. Kabul etseniz de etmeseniz de bunlar hayatın gerçekleri.

İnternet ağına bağlanan artık sadece biz insanlar değiliz. Sadece akıllı olanlar da artık bizler değiliz. Belki temelinde internet teknolojisinin olduğu birçok gelişme, yıllar sonra çoğumuzun işsiz kalmasına sebep olacak fakat çoğumuz bunun bilincinde değiliz. Özellikle de bununla karşı karşıya kalma olasılığı en fazla olan gençlerin önemli bir kısmı bunun farkında değil. Artık işin içerisinde yapay zekâya sahip akıllı sistemler girdi, nesneler internete bağlanıyor, nesneler yapay zekâ ile daha akıllı hale geldi. Bu teknolojik gelişmeler sağlık, güvenlik, kültür ve eğitimde büyük ilerleme yaşanmasını sağladı. Artık zaman tüketenin değil, katma değerli bir şeyler üretenlerin kazanacağı, ayakta kalabileceği bir yöne doğru evrilmeye başladı.

Elbette hayatımıza olumlu manada, fırsatlar noktasında getirisi olan internet ve teknolojinin, olumsuz manada götürüsü de oluyor. Hayatımızı kolaylaştırıp arta kalan zamanımızı hızlı tüketmemize neden oluyor. Yaşattığı mağduriyetlerle maddi ve manevi sıkıntılarımızın sebebi oluyor. Her türlü iyiliği de her türlü kötülüğü de bulabilirsiniz internette. Çünkü bu ortamda bunlardan oldukça fazla var. Bir internet kullanıcısı olarak, özgür iradenizle sizin hangisini tercih ettiğiniz önemli. Eğer tercihiniz bilinçli ise sorun yok, sonuçlarını baştan kabul etmişsiniz demektir. Bize düşen bir başkası asla adına iyinin ya da kötünün ne olduğuna karar vermek değil. Adettendir deyip, bu ortamın üzen yüzünü de güldüren yüzünü de göstermeye çalışıyoruz. Çalışıyoruz ki kimse ben bilmiyordum bahanesi arkasına saklanmasın.

Evet, zamanımızın büyük bir kısmını internette geçiriyoruz. Peki, internette nerede geçiriyoruz bu değerli zamanımızı: Paylaşmak için sosyal medya (Facebook, Instagram, Twitter) kullanıyoruz. Aramak için (Google, Yandex, Bing, Yahoo, Yaani vd.) kullanıyoruz. Anlık mesajlaşmak için (Whatsapp, Snapchat, Bip) kullanıyoruz, Seyretmek için (Youtube, film/dizi siteleri) kullanıyoruz, oyun oynamak için (mobile ve çevrimiçi oyunlar) oyun platformlarını/uygulamalarını kullanıyoruz, ilgimizi çekiyorsa çevrimiçi gazetelere bakıyoruz, işimiz gereği haberleşmek için e-posta kullanıyoruz. İhtiyacımız varsa alışveriş sitelerini ziyaret ediyoruz, paramız varsa internet bankacılığını kullanıyoruz. 1 dakikada neler oluyor sanal hayatta diye sorarsanız aşağıdaki resme bakmanızı öneririm.

Bunca şeyin meydana geldiği sanal ortamdan elbette uzak kalmayalım. Paylaşalım, mesajlaşalım, seyredelim, araştıralım, beğenelim, beğenmeyelim, alalım-satalım lakin farkında olalım. Neyi kiminle paylaşmamız gerektiğini, paylaştıklarımızın ne sonuçlar getireceğini, bir şey bedava ise ürünün biz olduğumuzu, internet ortamının sonsuz özgürlük alanı olmadığını, gerçek hayatta suç olanın internette de suç olduğunu, internet ortamındaki hak ve sorumluluklarımızın neler olduğunu, bıraktığımız dijital izlerden bizleri takip edenler olduğunu, cebimizdeki paramızı çalacak hırsızlar olduğunu, canımızı yakacak katiller olduğunu, çocuğumuzu istismar edecek insan görünümlü pedofili hastaları olduğunu, kullandığımız şifrelerin evimizin kapısının anahtarı gibi olduğunu, bu ortamın da kendine özgü kuralları olduğunu bilelim. Bilelim ve tedbirimizi ona göre alalım. Tedbirimizi alalım ki mağduriyetler azalsın ve bizler internetin üzen yüzüyle daha az karşılaşalım. Her bakışımızda olmaz belki ama çoğu bakışımızda internetin gülen yüzü karşılasın bizi. Elbette bunun için yapmamamız gerekenler var, üzerine düşen sorumlulukları yerine getirmesi gerekenler var, birey olarak bizim bilmemiz ve yapmamamız gerekenler var. Ebeveynlerin sorumluluğu var, devletin alternatif hizmetler sunma sorumluluğu var, sorumlu olduklarımızı denetleme sorumluluğumuz var. Eğer bunları yerine getirmezsek zamanı gelir cebimize, zamanı gelir canımıza dokunacak olaylar yaşarız. İnternet iyi bir araçtır fakat bilinçli kullanılmadığında üzebilir. İnternet iyi bir araçtır fakat güvenli kullanılmadığında mağdur edebilir, internet iyi bir araçtır fakat etkin kullanılmadığında zamanımızı yer bitirir. Sonra da bizi boğuşmamız gereken birçok problemle baş başa bırakıverir. Gelin birlikte bizler, bireysel olarak neler yapabiliriz ona bakalım. Aslında öncelikli 10 adımda yapmamız gerekenleri aşağıdaki resme bakarak rahatlıkla görebiliriz.

İnternet ortamında en korumasız olanlar ne yazık ki çocuklarımız. Çocuklarımızı dolandırıcılık, hakaret ve arkadaşça yaklaşan kötü niyetli kişiler tarafından kandırılma, ailesiyle ilgili özel bilgilerin sızdırılması gibi önemli tehlikelerden korumak için bilinçlendirmek ve doğru yönlendirmek büyük önem taşıyor. Burada da en büyük görev ve sorumluluk şüphesiz ebeveynlere düşüyor. Ebeveynler olarak neler yapabiliriz;

İyi bir iletişim kurun: İletişiminiz açık ve net olsun. Onlara her şeyin sebebini açıklayın. Çocuklar bir şeyin kötü olduğunu ve onu neden yapmaması gerektiğini bilirler. Bilmedikleri, bunun neden kötü olduğu, bunu neden yapmamaları gerektiğidir. “Çünkü” başlayan kelimelerle onlara net, mantıklı ve anlaşılır açıklamalar yapın.

Fikren hazır olmadıkları içeriklere bakmamaları gerektiğini söyleyin: İnternette şiddet, nefret, hakaret, cinsellik, alkol ve uyuşturucu maddeler gibi çocukları olumsuz etkileyebilecek çok fazla kategori bulunuyor. Çocuklarınızın yaşlarına uygun ve anlayabilecekleri bilgilere erişimlerine izin verilmesi en doğru yaklaşımdır.
Yasaklamak çözüm değildir ama sınırları belirleyin: Yasaklar her zaman çok çekicidir ve çocuklar çoğu zaman kendilerine söylenenin tam tersini yapmaya çalışır. Bu nedenle onları negatif bildirimlerle değil, olumlu mesaj ve bilgilerle, pozitif yönde teşvik edin. Onlara yasaklar koymayın, internetin kendilerine sağladığı kolaylıkları ve internetten ne şekilde doğru ve etkin yararlanabileceklerini gösterin.
Alternatifler çözümler üretin: Çocuklar “Bu siteyi ziyaret etmeyeceksem ya da bu uygulamayı kullanmayacaksam, bunun yerine neyi kullanabilirim?” diye sorar. Alternatifler yaratarak çocukların merak duygusunu giderebilir, onları doğru ve kendileri için uygun kaynaklara /siteler yönlendirebilirsiniz.
Mahremiyet ve başkalarının haklarına saygıyı öğretin: Çocukların mahremiyet algısı yoktur. İnternette kolayca aldatılmalarının en önemli nedeni, internette hangi bilgileri paylaşacaklarını bilmemeleridir. İnternette gerçek hayatta tanıdığı kişileri arkadaş edinmesini tanımadığı kişilerden uzak durmaları gerektiğini belirtin. İnternetteki diğer kişilerin mahremiyetine saygılı olmalarını öğütleyin. Ödevlerinde kullandıkları görsel ve bilgilerin kaynağını belirterek başkalarının haklarına saygılı olması gerektiğini anlatın.
Mobil Uygulamalar/Oyunlar Konusunda Bilinçlendirin: Tehlikenin sadece masaüstü ve dizüstü bilgisayarda değil mobil uygulamalarda da olduğunu söyleyin Bu tehlikelere karşı çocuklara mobil cihazlarını nasıl güvenli bir şekilde kullanacaklarını öğretin. Çocuklarınızın internet üzerinden oynadığı oyunlar konusunda bilgi sahibi olun.
Gizlilik ayarlarını kontrol edin: Çocuğunuzun sosyal medya sitelerine üye ise gizlilik ayarları kısmından kontrol edin. Gizlilik kontrol yazılımlarıyla sosyal ağlar üzerindeki gizlilik ayarlarını takip ederek ne kadar kişisel bilgi paylaştığını kontrol edin. Güçlü şifreler belirlemelerine yardımcı olun ve şifrelerini nasıl korumaları gerektiğin anlatın.
Veri güvenliği programları ve ebeveyn kontrol mekanizması kullanın: Çocuğunuzun kullandığı cihazın güvenli olduğundan, lisanslı güvenilir güvenlik ve antivirüs yazılımları kullandığınızdan emin olun. Bunu internete bağlanabilen her cihaz için yapın. Ayrıca ebeveynler için web trafiği izleme yazılımları kullanın. Bu sayede çocuğunuzun girdiği sitelerdeki ve kullandığı cihazlarda gerçekleşen aktivitelerini gözlemleme şansı elde edebilirsiniz.
Güvenli İnternet Hizmetine Geçin: Tüm bunlara ek olarak koruyucu ve önleyici tedbirler noktasında ücretsiz sunulmakta olan ve tercih edilmesi durumunda popüler arama motorları Google, Yandex ve Bing arama motorlarında güvenli arama seçeneğinin hiçbir ayar yapılmasına gerek kalmadan güvenli arama modunda gelmesini sağlayabilirsiniz. Detay için guvenlinet.org.tr adresi ziyaret edin.

Yorumlar

  • Henüz yorum yapılmadı. Hemen düşüncelerinizi yazarak ilk yorumu siz yapabilirsiniz.
Yorum yapın
  • Doğrulama için e-posta adresinizin gerçek ve size ait olması gerekiyor.
  • E-posta adresiniz kesinlikle üçüncü kişilerle paylaşılmayacak, gizli kalacaktır.
  • Görünecek ad alanı için gerçek adınızı kullanmak zorunda değilsiniz.
  • İnternet üzerinde yapacağınız her işlem için IP adresinizin kayıt altına alındığını unutmamalısınız.
  • Yorumunuz yayınlanmadan önce editör onayından geçecektir.
lightbulb_outline İnternet ortamında tanımadığınız kişilere cevap vermeyin, tekliflerini reddedin, size gönderdikleri mesajları açmadan silin!
Toast Alert...