Günümüzde aklımıza takılan, merak ettiğimiz, hakkında bir şeyler öğrenmeye çalıştığımız konuları internetten araştırmaya ve bilgilenmeye çalışıyoruz. Bu olağan bir durum, çünkü internetten hızlı, kolay, masrafsız, yorulmadan pek çok bilgiye ulaşma imkânı bulunuyor. Bununla birlikte, edindiğimiz bilgilerin doğruluğu her zaman için teyit edilmeye muhtaç ve doğrulanmadan habere ve bilgiye inanmamak gerekiyor.

İnternet ve sosyal medyada sıkça karşılaşılan kaynağı belli olmayan ve güvenilir olmayan bir kaynaktan yayılan yalan ve yanıltıcı haberler konusu toplumu olumsuz olarak etkiler. Fakat konu “sağlık” ve “sağlıkla ilgili haberler” olunca durum çok daha önemli ve ekstra hassas bir hal alır. Çünkü bireyler sahte sağlık haberlerinden, sosyal medya paylaşımlarından ve sağlıkla ilgili bilgilerden doğrudan ve geri dönüşü olmayan, köklü bir şekilde etkileniyor.

Bir dahası olmayan, varsayımlarla hareket edilmemesi gereken bir alan olan sağlık, internetin ve sosyal medyanın çok yönlü etkilerine terkedilemeyecek kadar ciddi bir konu.

Çünkü hakkında bilgi almaya ve bir şeyler öğrenmeye çalıştığımız konu sağlık olunca, avantajlar dezavantaja, kolaylıklar zorluklara dönüşebiliyor. Bir de bu duruma problemli internet kullanımı eklendiğinde, sağlıkla ilgili pek çok sorunun yaşanması kaçınılmaz oluyor.

Teknolojinin problemli kullanımı ve hayatımızı topyekûn etkiliyor olmasının olumsuz bir sonucu olarak bireyler bazı zor durumlar yaşayabiliyor. Burada önemli olan nokta şu: Teknolojinin ve özelde internetin fırsatlarını anında yaşayıp, deneyimleyebilirken, zararlarını ise anında göremeyebiliyoruz. Bu da uzun vadede, farkında olmadan, pek çok zarara uğramamıza ve pişmanlıklar yaşamamıza sebep olabiliyor.

Sağlık Haberleri ve Siberkondria İlişkisi

Sağlık hayatımızdaki en önemli konuların başında gelir, hatta en önemlisidir. Bu yüzden sağlığımızla ilgili konulara her zaman ayrı bir ihtimam gösteririz, göstermeye çalışırız. Fakat internet çağında bu ihtimamı göstermek her zamankinden çok daha önemli ve zor! Pazarlama ve reklam stratejileri, sahte sağlık haberleri ve ticari kaygılarla hareket edenlerin tuzaklarına düşebiliyor ve yanılabiliyoruz. Özellikle sosyal medyanın bu konudaki yanıltıcılığı ve tehlikeleri oldukça fazla…

Siberkondria, bireylerin sağlık konusundaki endişelerini giderme dürtüsü ile internetten aşırı ve tekrarlayan bir şekilde sağlıkla ilgili bilgi ve haber araması sonucu sağlık kaygısının daha da artması anlamına geliyor.

Örneğin bedenimizde hissettiğimiz en ufak bir belirtiyi, baş ağrısı veya yorgunluk gibi, arama motorlarında aratarak bedenimize “ne” olduğunu anlamaya çalışıyor tabiri caizse kendi kendimizin doktoru rolüne giriyoruz. İnternetten hastalık araştırması yapıyor, kendi kendimize teşhis(!) koyuyor ve her şeyi bildiğimizi var sayarak, kendi kendimizi manipüle ediyor veya sahte sağlık haberleri tarafından manipüle ediliyoruz.

Siberkondrialı kişiler, sağlıkları ile ilgili edindikleri temelsiz, yanlış bilgiyle patolojik olarak kaygı ve endişe halini yaşıyorlar. Doktora gitme seçeneğini göz ardı edip internetten edindikleri bilgilerle, farkında olarak veya olmayarak, kendi kendilerine teşhis dahi koyabiliyorlar ki bu, durumun ciddiyetini göstermesi açısından oldukça vahim.

İnternetten Sağlık Araştırması Yaparken Nelere Dikkat Edilmeli?

Birden fazla haber kaynağı arayın ve bilgiyi teyit edin

Sağlık alanında özellikle sosyal paylaşım mecralarından yayılan bilgiler ve sağlık haberleri, diğer haberlere ve bilgiye oranla kat be kat daha fazla doğrulanmaya, teyite muhtaçtır. İnternetten karşılaşılan her bilgi ve haber doğru olmadığı gibi, bulunan bir bilginin veya haberin arama motorunda ilk sırada olması, popüler erişime sahip olması, çok fazla okunmuş, çok fazla yorumda bulunulmuş olması o bilginin-haberin güvenilir olduğu anlamına gelmez, gelmeyebilir.

Umut tacirlerine prim vermeyin

İnternette birçok yanlış bilgi ve sahte haber var, çünkü yalanların, gerçek olduğuna inanmaya teşvik eden, size bir şeyler satmaya çalışan ya da bir şey almaya ikna eden insanlar var. Bunların hepsinin farkında olunmalı. Kamu yararının her türlü ticari kaygının üzerinde tutulması gereken bir alan olan sağlık haberlerinde karşılaşılan “umut tacirliği” veya “mucize tedavi” vaatleri geç olmadan fark edilmelidir. Çünkü bu tür haberlere ve bilgilere inanıp güvenerek hareket etmek, geri dönüşü olmayan zararlara ve sağlık sorunları yaşanmasına sebep olur.

Ekranların bir araç olduğunu unutmayın

Sağlıkla ilgili duyulan kaygı sebebiyle yapılan araştırmalar, kaygının ve anksiyetenin daha da artmasına sebep olabileceğinden, bireyler sağlıkla ilgili endişelerini sağlıklı bir şekilde gidermek için, ekran başından kalkarak gerçek hayatta bir hastanenin yolunu tutmalı ve bir doktorun kapısını çalmalıdır. Çünkü internette, sosyal ağlarda, haberlerde, web sitelerinde ve televizyon reklamlarında aranan şifa genellikle bireyleri daha büyük endişelere ve sağlık problemlerine düşürebilir.

Güvenilir kaynaklar arayın

Sahte sağlık haberleri virüs gibi yayılır. Özellikle kaynağı belli olmayan, dikkat çekici bir başlık ile sahte haber üretimi yapan, reklam-ürün, tanıtım, pazarlama teknikleri içeren sağlık haberlerine itibar edilmemelidir. Aksi takdirde bireylerin çevrimiçi ortamlarda edindikleri bilgiler faydadan çok zarara dönüşür. Bununla birlikte, sağlıkla ilgili hizmet veren güvenilir web sitelerinden, doktor görüşlerinden bilgi alınması, kişilerin sağlıkları ile ilgili izleyecekleri yolları kolaylaştırır.

Doktorunuzla konuşun

Sağlıkla ilgili çevrim içi bilgiye ve habere ulaşmanın dezavantajlarından biri de kişilerin kendi kendilerine edindikleri bilgilerin etkisinde kalmasıdır. Çevrim içi olarak bulunan en güvenilir bilgiler bile, uzman doktor değerlendirmesi ve teşhisi yokluğunda işe yaramaz. Bu yüzden doktorunuza çevrim içi neler okuduğunuzu ve kafanızdakileri söyleyin. Her doktorun da mükemmel olmadığı gerçeğinden hareketle, sağlıkla ilgili yaşadığınız endişeleri gidermek için ikinci bir doktordan görüş alınabilir.