18 milyon öğrenci iki hafta sürecek yarıyıl tatiline girdi. Tatilin etkisi ile hem öğrencilerde, hem de ebeveynlerde önceden konulan kurallar ve disiplin bir anda kaybolabiliyor. Eğitime verilen ara ve boş zamanın daha fazla olması nedeniyle çocuklar dijital ortamlarda çok fazla ve denetimsiz zaman geçirebiliyorlar.

Çocukların tatil dönemlerini verimli bir şekilde geçirmeleri, bahar dönemine daha güçlü ve motive bir şekilde devam edebilmeleri için ebeveynlerin, çocukların internet ve teknoloji kullanımlarına dikkat etmeleri büyük önem taşıyor.

Dijital teknolojik bir devrimin içine doğan çocuklarımız, çocukluklarını bizden daha farklı, dijital bir dünyada geçiriyorlar. Ekranlarla iç içe, internet üzerinden sosyalleştikleri, sokak oyunları yerine dijital oyunları daha yoğun kullandıkları bir dönemde yaşayan çocuklarımız, yeni ve farklı bir biçimde öğreniyor ve büyüyorlar.

Ebeveynler özellikle tatil dönemlerinde, çocukları dijital dünyaya tamamen mahkûm etmemeli bununla birlikte onları, dijital ortamlardan tamamen mahrum da etmemelidir.

Yasakçı bir yaklaşım yerine, çocukların gerçek hayatta geçirdikleri zaman ile dijital ortamlarda geçirdikleri zaman dengelenmelidir.

Ebeveynler, çocukların güvenliğini ve gelişimini göz önünde bulundurarak, onların dijital dünyada “faydalı, eğitici ve doğru” içeriklerle buluşmasına yardım etmelidir. Televizyon da dâhil olmak üzere bütün ekranlarla ve internetle sağlıklı ve doğru bir ilişki kurabilmek için dijital alışkanlıklar konusunda çocuklara yol gösterilmeli, zaman sınırlamaları ve kurallar konulmalı, ebeveyn denetimi sağlanmalıdır.

Sağlıklı ve bilinçli dijital alışkanlıklar çocukların teknolojiden ve ekranlardan tamamen uzak durması demek değildir. Teknoloji kullanımı konusunda, daha açık ve net kurallar belirlemek ve teknolojiyi bu kurallar çerçevesinde kullanmak hem ebeveynler hem de çocuklar için hayat kurtarıcı olacaktır.

Ekranları Bir Amaç veya Oyuncak Değil Bir Araç Olarak Görün

İnternet ve ekranlar günlük hayatın sıradan ve ihtiyaca göre kullanılması gereken bir parçası olmalı; ödül, sosyalleşme ve bir oyun alanı olarak görülmemelidir. Teknoloji asıl amaç ve bir oyuncak gibi değil, bir araç olarak kullanılmalıdır. Özellikle sosyal medya kullanımının çocuklar ve gençler arasında bu kadar yaygın olması, anda olmanın, anı yaşamanın ıskalandığının, görme-görünme ve beğenilme gibi mekanizmaların dengesiz bir şekilde kullanıldığının bir kanıtı olarak görülebilir. Bu konuda farkındalık kazanmak, gerçek hayatın içinde kalarak anı yaşamanın önemi kavranmalıdır.

Dijital Ebeveynliği Öğrenin

Dijital ebeveynlik, teknoloji kullanımında kontrolün ebeveynde olduğu, çocuğun başa çıkamadığı zor bir durumda; dijital şiddet, dijital zorbalık, kötü niyetli bir kişi gibi, çocuğun yanında olmak ve ona yol göstermek anlamına gelir.

Dijital ebeveynlik, çocukların dijital çağın sunduğu imkânlardan en iyi şekilde faydalanmasına ve risklerinden nasıl korunulması gerektiğini bilmektir.

Çocukların sanal dünyada karşılaşacakları kötü niyetli kişilere, tehlikeli alışkanlıklara, zararlı içeriklere karşı çocukları korumanın en önemli yolu dijital ebeveyn olmaktan geçer.

İnternet ve dijital dünya hakkında ne kadar bilgi sahibi olursanız, çocuğunuzu da o kadar iyi bilgilendirir ve İnternetin zararlarından o kadar korumuş olursunuz. Çocukların video izleme, anlık mesajlaşma ve oyun oynama gibi dijital alışkanlıkları düzenli olarak kontrol etmek dijital ebeveynliğin ilk adımlarından biridir.

Dengeli Oyun Oynama Alışkanlıklarını Teşvik Edin

Çocukların hem geleneksel hem de dijital oyunlarla ve oyuncaklarla oynamaya ihtiyacı vardır. Gerek dış dünyada oynanan geleneksel oyunlar, gerekse ekranlarla ve internet üzerinden oynanan dijital oyunlar dengelenerek çocukların her ikisini de doğru bir şekilde deneyimlemeleri sağlanmalıdır.

Dijital platformlarda oynanan çevrimiçi oyunlarda çocukların zihinsel, kültürel, sosyal gelişimini destekleyen eğitici oyunlar tercih edilmelidir. Günümüzde dijital oyunlar eğitimde kullanılarak çocukların eğlenerek öğrenmeleri olanaklı hale gelmiştir. Savaş, ölüm, şiddet, kavga, cinsellik ve İslamofobi öğeleri içeren dijital oyunlardan uzak durulmalıdır. Zararlı öğeler barındıran dijital oyunlar ve internet yoluyla çocuklar erken yaşta sanal da olsa ölme-öldürme, şiddet gibi olumsuz öğelere maruz kalırlar. Bu durum farkında olmadan öfkeli, tepkisel, kaba ve merhametsiz bir kişilik yapısının oluşmasına sebep olur.

İnternetten Ulaştığınız Her Bilgiye Güvenmeyin

İnternette doğru bilgiye ulaşma yöntemi; bilgiye farklı kaynaklardan ulaşmak, eleştirel bir bakış açısı geliştirmek, bilgileri kıyaslamaktır ve güncelliğini kontrol etmektir. Çocukların özellikle ödev araştırması yaparken İnternette doğru bilgiye ulaşmak için bu yöntemleri uygulaması sağlanmalıdır. İnternette bulunan her bilgi doğru ve güvenilir değildir.

Ekran Başında Geçirilen Zamanı Sınırlandırın

Çocukların ekran başında ne kadar zaman geçireceklerine dair süreler net bir şekilde belirlenmeli ve bu bir kural olarak uygulanmalıdır. Ayrıca ebeveynler, ekranları bir ödül veya ceza mekanizmasına dönüştürmemelidir. Ekran başında geçirilen zamanı bir ödül olarak kullanmak, bu vakti çocuklar için çok daha önemli hale getireceğinden daha cazip ve zararlı hale gelebilir.

Mahremiyete ve Güvenliğe Önem Verin

İnternet ve sosyal medya mecralarında bulunan şüpheli linklere tıklanmamalı, güvenilir olmayan mecralardan alışveriş yapılmamalı, özellikle sosyal medya ağlarında kişisel bilgiler paylaşılmamalı, bu ortamlar gizlilik ve mahremiyet bilinci içinde kullanılmalıdır.

Çocukların mahremiyet algısı tam olarak oluşmamıştır ve yetişkinlere göre çok zayıftır. İnternette kolayca aldatılmalarının en önemli nedeni, internette neleri paylaşıp, neleri paylaşmamaları gerektiğini tam olarak bilememeleridir.

Çocuklara, İnternet ve sosyal ağlarda, gerçek hayatta tanımadığı kişilerle konuşmaması, fotoğraf, video, ev adresi ve konum bilgisi gibi kişisel bilgilerin asla paylaşılmaması gerektiği öğütlenmelidir.

Hayata Katılımı ve Fiziksel Aktiviteyi Çoğaltın

Önceki nesillere göre günümüzde çocuklar dijitalleşmenin etkisiyle daha hareketsiz bir yaşam sürüyorlar. Bu durumun yol açacağı fizyolojik olumsuzluklara karşı fiziksel aktiviteler çoğaltılmalıdır. Ebeveynler çocukları ile birlikte çeşitli aktivite ve etkinlikte bulunarak veya onları fiziksel aktivitelere- etkinliklere yönlendirerek ekranlardan uzaklaştırabilirler. Gerçek hayata daha fazla katılmak otomatik olarak ekranlardan uzaklaşmayı sağlar. Ebeveynler tatil dönemlerinde çocukları için Milli Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan "ara tatil etkinlik takvimindan" faydalanabilirler.

http://aratatil.meb.gov.tr/

Doğru Örnek Olun

Çocuklar büyüklerinden gördüklerini rol model olarak benimserler bu yüzden ebeveynler kendi teknoloji ve internet kullanımları konusu bir kere daha gözden geçirmek durumundadır.

Çocukların yanında ebeveynler de teknoloji kullanımlarını sınırlandırmalılar ki, doğru bir örnek olunsun. Çocuklar ihmal edilmemeli, yüz yüze iletişim içinde olunmalıdır. Ekranlardan uzak saatler belirlenmeli, mobil cihazlar ve sosyal medya araçlarında aşırı zaman geçirilmemelidir.

Ekransız Yaşam Alanları Oluşturun

Tatil dönemlerinde teknolojinin çocukların uyku düzenini bozmasına izin verilmemelidir. Taşınabilir hale gelen cihazların (telefon, tablet, bilgisayar) uyumadan önceki zaman diliminde odadan uzaklaştırılması uyku kalitesi açısından önemlidir. Tablet, telefon, oyun konsolu veya televizyon gibi cihazların bulunduğu bir odada sağlıklı bir şekilde uykuya geçmek oldukça zordur.

Aile Ekran Planı Tasarlayın

Çocukların ekran başında ve dijital ortamlarda geçireceği zaman, konular, kanallar ve iletişimde bulunulacak kişilerin belirleneceği bir plan oluşturulabilir. Bu planda;

• Ne kadar teknoloji kullanılacağı
• Teknolojinin nerede kullanılacağı
• Ne zaman kullanılacağı
• Hangi teknolojilerin kullanılacağı
• Kiminle kullanılacağı gibi unsurlar belirlenmeli ve bu plana uyulmalıdır.

Ebeveynler tercihe bağlı olarak sunulan, Aile ve Çocuk Profilinden oluşan Güvenli İnternet Hizmetini http://www.guvenlinet.org tercih ederek hem kendilerini hem de çocuklarını internetin zararlı içeriklerinden koruyabilirler.

Yine, İnternetin bilinçli, güvenli ve etkin bir şekilde kullanılması amacı ile kurulmuş ve bu ortamlarda bulunan sorunlara çözümler sunan “İnternet Yardım Merkezi’ne” https://www.internetyardim.org.tr başvurabilirler.

Ebeveynler, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumunun (BTK) internet kullanıcıları için hazırlamış olduğu bilinçlendirme ve farkındalık çalışmalarının yer aldığı https://www.guvenliweb.org.tr internet sitesinden, İnternetin güvenli ve bilinçli kullanımı ile ilgili detaylı bilgiye, makalelere, akademik kaynaklara ve güncel haberlere ulaşabilir, https://www.guvenlioyna.org.tr adresini ziyaret ederek dijital oyunlar hakkında bilinmesi gereken pek çok konuya ve dijital oyun incelemelerine erişerek konu hakkında bilgi sahibi olabilirler.

Ayrıca, internette ve sosyal medyada karşılaşılan zararlı içerikler İnternet Bilgi İhbar Merkezi’ne https://www.ihbarweb.org.tr bildirilebilir.

Artık tartışmalar çocukların teknolojiyi kullanıp kullanmamaları gerektiğine dair değil, eğitimlerine, ihtiyaçlarına uygun olarak en doğru ve bilinçli bir şekilde nasıl kullanılması gerektiğine dair olmaktadır. Çocukların internette ve internet dışındaki dünyaları birbiri ile uyumlu ve barışık olmalıdır. Sabahtan akşama kadar ekran başında oyun oynayan veya sosyal medyada uzun zaman geçiren çocukların ve gençlerin eğitim, zaman, sağlık ve başarı gibi konularda sorunlar yaşaması ve internet üzerinden gelecek tehlikelere daha fazla maruz kalması kaçınılmazdır. Ebeveynler çocuklarına dijital dünya ile gerçek dünya arasında bir denge kurarak uyum yakalamaları için yardım etmeli, gerçek hayata daha fazla katılmalarını sağlamalıdır. Teknolojiyle, internetle ve ekranlarla fazlaca geçirilen bu zamanlar kullanılırken sağlıklı ve bilinçli dijital alışkanlıklar geliştirilmelidir.