DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE GÜVENLİ İNTERNET MERKEZLERİ
Yazar(lar): Dr. Şahin BAYZAN - Bilişim Uzmanı | 28 July 2017, Friday 21:17 | 8,264 görüntüleme
Uluslararası çalışmalar açısından bakıldığında 2 önemli girişim bulunmaktadır. Bunlardan birincisi [COP (Child Online Protection) girişimidir. İkinci önemli bir girişim ise; INSAFE (European Safer Internet Network ağıdır. Bugün INSAFE, Avrupa ve Rusya’da toplam 30 ülkeden fazla Güvenli İnternet Merkezinin koordinasyonunu oluşturan bir ağdır.
İnternet her yönüyle bireylerin hayatını değiştirdi, değiştirmeye de devam ediyor. İnsanların hayatlarını kolaylaştırdığı gibi, barındırdığı içerik nedeniyle de insanlara zarara verebiliyor. Tüm bu etkenler internetin bilinçli, güvenli, etkin ve de doğru kullanımını daha da önemli hale getiriyor. Bu amaçla dünyanın bir çok ülkesinde internetin yararlarını artırıcı, zararlarını da aazaltıcı çalışmalar, farkındalık faaliyetleri yapılıyor ve bunun için de merkezler kuruluyor. Ülkeler mevzuatlarının teknolojiye ve özellikle internetteki gelişmelere göre güncelliyor ya da yeniliyor.
Elbette internet etkilediği insan kitlesi itibariyle büyük bir güç. Bu gücün de birileri tarafından istismar edilmemesi gerekir. Dünyanın birçok ülkesinde yapılan gerek mevzuat düzenlemelerinde gerekse farkındalık çalışmalarında ana nokta bu ortamın başkalarına zarar vermeyecek şekilde düzenlenmesi ve kullanım kurallarının belirlenmesi yönündedir. Ülkelerin bu yönde gerek kendi içerisinde ulusal gerekse ortaklaşa yaptıkları uluslarası alışmaların bu alanın daha kullanışlı ve güvenli olması yönünde olduğu görülmektedir.
Uluslararası çalışmalar açısından bakıldığında 2 önemli girişim bulunmaktadır. Bunlardan birincisi COP-Child Online Protection girişimidir. COP (Child Online Protection) girişimi, ITU (International Telecommunication Union) Uluslararası Siber Güvenlik Ajandası içinde özelleştirilmiş bir programdır. Program, 2008’in sonlarında hayata geçirilmiş ve çocukların çevrimiçi ortamda korunması amacıyla, bu konuda kılavuzluk eden bir girişimdir. ITU “Guidelines for Parents, Guardians and Educators on Child Online Protection” “Guidelines for Children on Child Online Protection” ve “Guidelines for Industry on Child Online Protection” olmak üzere çocuklara, ailelere, eğitimcilere ve endüstriye yönelik tavsiye dokümanları hazırlamış, ayrıca çeşitli internet aktörlerine konu ile ilgili tavsiyeler sunmakta ve işbirlikleri yapmaktadır. Girişim bünyesinde çalışma grupları oluşturulmuş ve çalışma gruplarının düzenli aralıklarla yaptıkları toplantılarda da isteyen ülkeler sınırları içerisinde çocukların çevrimiçi ortamda korunmasına yönelik faaliyetleri, yapılması gerekenleri özetlemektedirler. Türkiye de çalışma gruplarına düzenli aralıklarla katkı vermektedir.
İkinci önemli bir girişim ise; INSAFE -
European Safer Internet Network ağıdır. Bugün INSAFE, Avrupa ve Rusya’da toplam 30 ülkeden fazla Güvenli İnternet Merkezinin koordinasyonunu oluşturan bir ağdır. Ülkelerdeki Güvenli İnternet Merkezleri’nin birçoğu bilinçlendirme merkezi ve yardım merkezlerinden oluşmaktadır. Bilinçlendirme merkezleri çocuklara, gençlere, ebeveynlere ve öğretmenlere internette nasıl güvenli kalacakları yönünde bilgi ve tavsiyeler vermekle birlikte yardım merkezleri de çocuk ve gençlerin çevrimiçi ortamda karşılaştıkları problemlere ilişkin çözüm yöntemleri sunan bir yapıda çalışmaktadır.
Çocukların çevrimiçi ortamda korunumuna ilişkin önleyici tedbirler almakla birlikte, İnternetin bilinçli, güvenli ve etkin kullanımı konusunda en uzun ancak en kalıcı önlem bilinçlendirme ve eğitim çalışmalarıdır. Araştırmalar bu çalışmalara duyulan ihtiyacı net olarak ortaya koymaktadır. İnternetin bilinçli, güvenli ve etkin kullanımı konusunda özellikle ailelerin bilinçlendirilmesine öncelik verecek şekilde bir Bilinçlendirme Merkezi ve İnternet kullanıcılarının yaşadıkları sorunlara çözüm geliştirebilecek bir Yardım Merkezini kapsayan “Güvenli İnternet Merkezi”nin ilgili kurum ve kuruluşlar ile sivil toplum kuruluşlarının işbirliğinde tesis edilmesi ihtiyacı doğmuştur.
Çocukların çevrimiçi ortamda korunumuna ilişkin çalışmalar Türkiye’de öncelikli olarak 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun çerçevesinde yürütülmektedir. Gerek Türkiye’de gerek uluslararası alanda bu yöndeki farklı çalışmaların bir ihtiyaç ve zorunluluk olarak karşımıza çıktığını görmekteyiz.
Bu ihtiyaç ve zorunluluktan hareketle Bilgi Teknologileri ve İletişim Kurumu bünyesinde; toplumu internetin risklerinden korumak, daha güvenilir ve bilinçli internet kullanımı konusunda çocukları, gençleri ve aileleri bilgilendirmek, çevrimiçi ortamda karşılaştıkları problemlere ilişkin çözüm yöntemleri sunmak amacıyla Güvenli İnternet Merkezi kurulmuştur.
TÜRKİYE’DE GÜVENLİ İNTERNET MERKEZİ (GİM)
Bugün Avrupa’nın birçok ülkesinde Güvenli İnternet Merkezleri mevcuttur. Hatta birçok Balkan ülkesi de dahil olmak üzere birçoğunda 116’lı hatlar olarak da bilinen Çocuk Yardım Hatları ayrıca bulunmaktadır. Bu hatlar çocukların gerek aileleri, gerek okulları bünyesinde gerekse de sokakta veya internette karşılaştığı problemlere ilişkin başvurabileceği bir merkez olarak faaliyette bulunmaktadır. Güvenli İnternet Merkezleri; İhbar Merkezi, Yardım Merkezi, Bilinçlendirme Merkezi bileşenlerinden en az bir veya ikisini ya da tamamını kapsayan bir yapıda çalışmaktadır. Bilgi Teknologileri ve İletişim Kurumu bünyesinde kurulan Güvenli İnternet Merkezi bu 3 merkezi de bünyesinde barındırmaktadır.
İhbar Merkezi; 5651 sayılı yasanın 8. maddesinde yer alan; İntihara Yönlendirme, Çocukların Cinsel İstismarı, Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Kullanılmasını Kolaylaştırma, Sağlık için Tehlikeli Madde Temini, Müstehcenlik, Fuhuş, Kumar Oynanması için Yer ve İmkân Sağlama, Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar gibi internetin yasadışı içeriğine ilişkin ihbarları alıp değerlendiren yapıda çalışmaktadır. Ayrıca 5651 sayılı Kanunun 9/A maddesine göre İnternet ortamında yapılan yayınlarda özel hayatın gizliliğinin ihlaline ilişkin olarak bireysel başvurular da bu merkez üzerinden yapılmaktadır. Avrupa’da birçok merkez başta çocuk istismarı ve nefret söylemi ile ilgili ihbarları benzer şekilde almaktadır.
Yardım Merkezi; bünyesinde doktordan psikoloğa, iletişimciden bilişimciye kadar geniş bir yelpazede uzman kişileri barındırmakta ve başta çocuk ve aileler olmak üzere internet kullanıcılarının problematik internet kullanımına ilişkin çözüm sunan bir yapıda işlemektedir. Diğer bir ifade ile Yardım Merkezi, İnternetin bilinçli, güvenli ve etkin kullanımı konusunda İnternet kullanıcılarının çevrimiçi ortamda karşılaştıkları problemlere ilişkin çözüm yöntemleri sunmaktadır.
Bilinçlendirme Merkezi; çocuklara, gençlere, ebeveynlere ve öğretmenlere internette nasıl güvenli kalacakları yönünde bilgi ve tavsiyeler vermekle birlikte Bilgi Teknologileri ve İletişim Kurumu bünyesinde sürdürülen bilinçlendirme çalışmalarına ilişkin faaliyetleri yürüten merkezdir. Bu merkez web portalları üzerinden internet güvenliği ile ilgili bilgiler aktarmakta, internetin bilinçli, güvenli ve etkin kullanımı noktasında farkındalık faaliyetleri yapmakta ve bu amaçla afiş/broşürler hazırlayarak talep eden okullar başta olmak üzere kamu kurum ve kuruluşlarına göndermektedir. Bu amaçla kurulan GüvenliWeb ve GüvenliÇocuk portalleri üzerinden internetin bilinçli, güvenli ve etkin kullanımı çevrimiçi bilinçlendirme ve farkındalık çalışmaları yapılmaktadır.
GÜVENLİ İNTERNET MERKEZİ FAALİYETLERİ
Güvenli İnternet Merkezi altında teşkil edlen İhbar Merkezi, Yardım Merkezi ve Bilinçlendirme Mekezi ile amaçlanan yapılan/yapılacak faaliyetleri şu şekilde sıralamak mümkündür:
- Çocuklar başta olmak üzere toplumu internetin yasadışı ve zararlı içeriğine karşı korumak.
- Yetişkinlerin kendileri ve çocukları için çevrimiçi teknolojilerin getirmiş olduğu risklere karşı bilinçlenmesini sağlamak.
- Çevrimiçi teknolojilerin sunduğu fırsat ve faydalara ilişkin bilgiler aktarmak.
- Çocuklar ve ailelileri için internetin bilinçli, güvenli ve doğru kullanımı ile ilgili farkındalık oluşturmak.
- İnternetin bilinçli, güvenli ve doğru kullanımı konusunda öğretmenleri destekleyici bilgiler vermek
- İnternet ve yeni medyayı kapsayıcı bir şekilde medya okur-yazarlığı ile ilgili bilgiler vermek.
- Her yıl şubat ayında yapılan Güvenli İnternet Günü kutlamalarını/çalışmalarını koordine etmek.
- Çocuk ve gençlerin güvenli internet kullanımı hakkında toplumsal farkındalığın artırılması ile ilgili faaliyetleri yürütmek.
- İnternetin yasadışı içeriğine erişim, internette yasadışı faaliyetler hakkında toplumsal farkındalığın artırılması ile ilgili faaliyetleri yürütmek
- Çocuklara yönelik faaliyet gösteren yetişkin ve profesyonellere yönelik çevrimiçi güvenlik desteği vermek.
- Bilinçli, güvenli ve doğru internet kullanımı konusunda farkındalık artırıcı ve eğitsel materyaller üretmek ve dağıtmak.
- Okullara, ailelere, eğitim kuruluşlarına ve ilgili diğer kuruluşlara bilinçli, güvenli ve doğru internet kullanımıyla ilgili araç setleri dağıtmak.
- Konu ile ilgili akademik yayınlara iştirak etmek ve katkı sağlamak.
- İnternet ve Soyal medyanın bilinçli, güvenli ve doğru kullanımı ile ilgili Gençlik panelleri düzenlemek.
- Çocuklar, gençler, aileler ve öğretmenler için eğitici programlar hazırlamak.
- Çocuk ve gençlere çevrimiçi güvenlik ile ilgili tavsiyeler sunmak.
- Güvenli internet ile ilgili kampanyalar, yarışmalar ve çeşitli girişimleri organize etmek ve farkındalık yaratmak.
- Başta çocuk ve aileler olmak üzere internet kullanıcılarının problematik internet kullanımına ilişkin sorunlarına çözümler sunmak.
- İnternetin yasadışı içeriğine ilişkin ihbarları alıp değerlendirmek.
SONUÇ
Sonuç Olarak Güvenli İnternet Merkezi yukarıda sıralanan maddelere ek olarak uzman kadrosuyla birlikte aşağıdaki görev ve sorumlulukları yerine getirecektir.
- İnternetin bilinçli, güvenli ve etkin kullanımına ilişkin eğitim programları, çalıştay, toplantı, konferans, seminer, bilimsel çalışmalar, saha araştırmaları, projeler yapmak, yaptırmak ve teşvik etmek.
- İnternetin bilinçli, güvenli ve etkin kullanımına ilişkin basılı (kitap, rapor, broşür, dergi vb.), sesli ve görsel materyaller hazırlanması ve dağıtımı, web portalı geliştirilmesi ve işletilmesine ilişkin çalışmalar yapmak, yaptırmak ve teşvik etmek.
- İnternetin bilinçli, güvenli ve etkin kullanımına ilişkin ulusal ve uluslararası internet aktörleri ile kurum ve kuruluşlarla işbirliği ve koordinasyon çalışmaları yapmak, yaptırmak ve bu çalışmaları teşvik etmek.
- İnternetin bilinçli, güvenli ve etkin kullanımına ilişkin farkındalığı artırmaya yönelik bilinçlendirme çalışmalarını koordine etmek, Güvenli İnternet Merkezi altında tesis edilen merkezlerin işletilmesi ve yönetilmesini sağlamak.
- İnternet etiğinin, medya-okuryazarlığının ve internet okur-yazarlığının geliştirilmesi konularında çalışmalar yapmak, yaptırmak ve yapılan çalışmaları teşvik etmek.
- Pozitif yerli içerik oluşturmak ve oluşturmasını teşvik etmek.
- İnternet aktörleri, Sivil Toplum Kuruluşları ve diğer kuruluşlarla işbirliği içeresinde bilinçli, güvenli ve doğru internet kullanımı konusunda ortak çalışmalar/projeler yapmak.
Merkezlerin Hizmet vereceği sitelere aşağıdaki adreslerden erişmek mümkün
Güvenli İnternet Merkezi:
Yardım Merkezi
https://www.internetyardim.gov.tr
Bilinçlendirme Merkezi:
Herkes için Güvenli Web: https://www.guvenliweb.org.tr
Çocuklar için Güvenli Çocuk: http://www.guvenlicocuk.org.tr
Güvenli İnternet Günü: http://www.gig.org.tr
İhbar Merkezi:
5651 Sayılı Yasanın
- 8.Maddesindeki suç ihbarları için: https://www.ihbarweb.org.tr
- 9/A maddesindeki Özel Hayatın Gizliliği için bildirim: https://www.ihbarweb.org.tr/ohg/
Yorumlar