Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması, 2022’ye göre kişilerin en fazla kullandıkları sosyal medya ve mesajlaşma uygulamaları %57,6 ile Instagram, %67,2 ile YouTube ve %82,0 ile WhatsApp olmuştur. En fazla kullanılan sosyal medya ve mesajlaşma uygulamaları cinsiyete göre incelendiğinde; erkeklerin %61,5 ile Facebook, %70,8 ile YouTube ve %85,9 ile WhatsApp, kadınların ise %55,9 ile Instagram, %63,7 ile YouTube ve %78,1 ile WhatsApp kullandığı gözlenmiştir. Yapılan araştırmalara göre günlük sosyal medya kullanımının artması ile kişilerin sosyal medya bağımlılığı düzeyleri artış göstermektedir. Kişilerin internet başında geçirdiği süreler ile birlikte gerçekleştirdikleri faaliyetler de kişisel ihtiyaçlarına göre değişiklik gösterdiğinden genel bir yargıya varmak mümkün olmamaktadır. Kimileri sosyal mecralarda izleyici olmayı tercih ederken kimileri sosyalleşme ve takdir toplama ihtiyaçlarını bu ortamlarda giderebilmektedir.

Sosyal medya bağımlılığının net bir tanımlamasının olmaması ile birlikte genel tanımlamalardan hareketle bireylerin yaşam alanlarında sıkıntılar yaratması, bilişsel, duygusal ve davranışsal sorunların meydana gelmesi, iletişim sorunlarının ortaya çıkması gibi birçok alanda etki edebilen bir unsur olduğu söylenebilmektedir. Yapılan bazı araştırmalar da göstermektedir ki kişilerin sosyal medyada geçirdikleri zamanın artması sosyal medya bağımlılığını artırıcı bir etki oluşturmaktadır. Bu durumun bilinçli ya da bilinçsiz olması ise fark etmemektedir. Ayrıca bazı araştırmalarda sosyal medyayı kullanma sürelerine yıllık olarak bakıldığında, kişilerin sosyal medyayı kullanma yılının artması durumunda sosyal medya bağımlılık düzeylerinin de etkilendiği görülmektedir. Sosyal medyanın kişiler üzerindeki bugün ve gelecekteki etkisinin artarak devam ettiği açıkça anlaşılmaktadır. Sosyal medya kullanımına ergenler özelinde bakıldığında ise yapılan çalışmalarda farklı bulgular ortaya çıkmaktadır. Ergenlerin sosyal medya kullanımlarının siber zorbalık, olumsuz kimlik gelişimi gibi sonuçlara neden olabildiği görülmektedir. Ergenlerin sosyal medyada çok fazla zaman geçirmeleri ve kendilerini gerçek hayattan soyutlamalarının sebebi ise hayatlarında karar verme ve seçim yapma aşamalarında olmalarının onları bunalttığı ve bir kaçış yoluna ittiği ifade edilmektedir. Yani ergenler, sosyal medyayı tüm sıkıntılardan bir kaçış yolu olarak görmekte ve kafa dağıtma, stresten kaçınma davranışı olarak sosyal medyayı daha fazla kullanmaktadırlar. Sosyal medya her ne kadar kişilerin bağımsız hareket edebilmeleri, diğer kişilerle özgürce iletişim kurabilmeleri, kendilerini daha rahat ifade edebilmeleri, başarı duygusu hissetmeleri gibi olumlu etkilere sahip olsa da mahremiyet bilincinin azalması, özel hayatın ifşası, kendini gerçek hayattan soyutlama, sosyal faaliyetlerden uzak kalma, kalitesiz uyku gibi olumsuz sonuçlara da sebep olabilmektedir. Olası sonuçlarının farkında olabilmek ise sosyal medya bağımlılığının ve yaratabileceği sıkıntıların önüne geçebilmek için oldukça önem taşımaktadır.

Sosyal medya yaş fark etmeksizin bütün kişiler üzerinde farklı etkilere sahiptir. Sosyal medya bir yandan olumsuz günlük yaşam olaylarından kaçınmaya hizmet ederken bir yandan da olumlu deneyimler yaşamanın önüne geçebilmektedir. Önemli olan hem olumlu yaşam olaylarını hem de olumsuz yaşam olaylarını deneyimleyebilmek ve alternatif başa çıkma stratejileri geliştirebilmektir. Kişileri aşırı sosyal medya kullanımına iten sebeplerin belirlenmesi önlemler alabilmenin önemli bir koşuludur. Sosyal medya bağımlılığının önüne geçebilmek için dikkat edilmesi gerekenler ise şu şekildedir;

• Kişiyi sosyal medyanın aşırı kullanımına iten kişisel ya da çevresel sebeplerin belirlenmesi
• Kişinin sosyal medyayı aşırı kullanması halinde hayatına ne gibi etkileri olduğuna dair farkındalığının oluşması
• Güne sosyal medya kullanımı ile başlanmaması
• Sosyal yaşamını düzenlemesi, boş zamanlarını geçirmek için aktiviteler planlaması
• Sosyal medya uygulamalarının bildiriminin kapatılması
• Arkadaşlar ile sanal ortamda kurulan iletişim yerine yüz yüze planların yapılması, yüz yüze iletişimlerde telefon ile ilgilenilmemesi
• Aile ile dışarda veya evde ortak etkinlikler belirlenmesi
• Sosyal medyayı gün içindeki rahatsız edici düşünceler ya da duygulardan kaçınmak için kullanmamak, onun yerine yakın olunan bir kişi ile iletişime geçmek

Sonuç olarak, kişilerin kendilerine dair psikolojik farkındalığa sahip olmaları, hayatlarında kendileri için sıkıntı yaratan durumların önünde geçebilme önlem alabilme noktasında önemlidir. Farkındalık sahibi kişiler sorunlarını yakın çevreleri ile paylaşabilir, onlardan destek alabilir ve hayatlarına başarılı bir şekilde uygulayabilirler.