İnternetin bilinçli, güvenli ve etkin kullanımına yönelik toplumsal farkındalık oluşturmak, pozitif içerik geliştirilmesine katkı sunmak amacıyla hazırlanan Dijital Oyunlar kitap serisi erişime açıldı. Bölüm yazarlığı için başvuruları 15 Mart 2021’de alınan Dijital Oyunlar kitap serisi Dijital Oyunla -1 ve Dijital Oyunlar -2 şeklinde iki kitap olarak çıkartıldı.

Editörlüğünü Gazi Üniversitesi Öğretim Üyelerinden Prof. Dr. Şeref Sağıroğlu ve Prof. Dr. Halil İbrahim Bülbül, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumundan Dr. Ahmet Kılıç, Dr. Mustafa Küçükali, Dr. Şahin Bayzan ve Bahçeşehir Üniversitesinden Doç. Dr. Yavuz Samur’un yaptığı ve farklı konu başlıklarında her biri 17 bölümden oluşan kitaplar; toplumdaki bilgi paylaşımının gelişmesine, açık kaynak kültürünün yaygınlaşmasına, dijital oyunlar konusunda bilinç ve farkındalığın artırılmasına katkı sağlamak amacıyla birçok uzman ve akademisyenin katkılarıyla oluşturuldu.

Kitaplar, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Güvenli İnternet Merkezince 2019 yılında başlattığı Açık Kaynak Dijital İçerik Üretme Projesinin Dijital Okuryazarlık kitap serisinin ikinci ve üçüncü kitapları olarak çıktı. Bu proje kapsamında hayata geçirilen ve kitap serisinin ilki olan “Dijital Okuryazarlık: Araçlar, Metodolojiler, Uygulamalar ve Öneriler” kitabı Ekim 2020’de çevrimiçi olarak internet kullanıcılarının hizmetine sunulmuştu.

Dijital Oyunlar kitap serisi ile dijital oyunların bilinçli, güvenli ve etkin kullanımına yönelik toplumsal farkındalık oluşturmak, açık kaynak pozitif içerik geliştirilmesine katkı sunmak ve ülkemizdeki bireylerin dijital oyunların yararları, zararları ve riskleri konusunda farkındalıklarını artırmak amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda, bireylerin dijital oyunların tehdit ve tehlikelerinden kendilerini koruyabilmelerini sağlamaya hizmet edecek ve bunun içinde sürekli gelişen dijital oyun uygulamaları, özellikleri, davranışları, teknolojileri, etiği, güvenli ve etkin kullanımı, vb. pek çok konuda, alanında uzman kişilerin ve akademisyenlerin bilgi birikimleri açık kaynak olarak internet kullanıcılarıyla buluşturuldu.

Büyük bir özveri ve titiz bir çalışmayla oluşturulan dijital oyunlar kitapları farklı konu başlıkları ile dijital oyunlarda farkındalığı, üretkenliği, fırsatları, riskleri ve sonuçta da bilinçli, güvenli ve etkin kullanımı özendirici öneriler ve bilgiler sunuyor. Kitaplarda dijital oyunlar konusu sosyal, kültürel, psikolojik, ekonomi, ticaret, hukuk, regülasyon, sağlık, eğitim, teknoloji, inovasyon, güvenlik, etik vb. tüm boyut ve yönleri ile ele alınmaya ve bu bütüncül bakış ile dijital oyunların sunduğu imkan ve fırsatlar, tehdit ve riskler, sorunlar ve çözüm yolları ortaya konulmaya çalışılıyor.

Kitaplar; dijital oyunların eğlence, eğitim, pazarlama ve üretim gibi birçok alanda kullanılabildiği yenilikçi çıktılar üretme noktasında birçok avantajını ortaya koyarken, bilinçsiz kullanım, problemli içerikler, etik sorunlar, güvenlik riskleri, bağımlılık ve bu platformların istismar amaçlı kullanılmasından doğan risk ve dezavantajları da gözler önüne seriyor. Eğlenceli veya eğitici olduğu kadar bir takım riskleri de barındıran çevrimiçi oyunların, güvenlik, kişisel gizlilik, istismar gibi konularda oluşturduğu tehditler, hem zihinsel hem de fiziksel olarak çocukların sağlıklarına verdiği büyük zararlar bilimsel çalışmaların ortaya koyduğu sonuçlar eşliğinde sunuluyor.

Dijital Oyunlar kitap serisi ile dijital oyunlar; gelenekselden dijitale, dijital oyun tarihinden kişilik, duygu ve davranışlar üzerindeki etkilerine, dijital oyun bağımlılığından dijital oyun tabanlı öğrenmeye kadar farklı disiplinlerden alanının uzmanlarınca irdeleniyor.

Dijital Oyular kitaplarında; dijital oyunların derecelendirilmesi, dijital oyunlarda telif ve fikri mülkiyet hakkı, dijital oyunların inovatif yönü ve inovasyonda kullanımı, dijital oyunların eğitimde kullanılması, dijital oyunların çocuk ve gençlerin gelişimine etkisi, dijital oyunların toplumsal etkileri, dijital oyunlarda zaman, mekan ve insan algısı, dijital oyun yayıncılığı, dijital oyunlar ve etik, dijital oyunlar ve sağlık, dijital oyunlarda mahremiyet, dijital oyunlarda güvenlik, dijital oyunlar ve siber zorbalık, dijital oyunlarda islamofobi, reklam aracı olarak dijital oyunlar, dijital oyunlarda yapay zeka ve sanal/artırılmış gerçeklik uygulamaları, dijital oyunlar ve kumar, elektronik spor, dijital oyunlarda şiddet, ayrımcılık ve nefret söylemi, dijital oyunlar ve müstehcenlik gibi konular derinlemesine inceleniyor ve kullanıcıların bilgisine sunuluyor.

Dijital Okuryazar Olma Yolunda Önemli Bir Adım

Teknolojik gelişmeler ve İnternette geçirilen sürenin her geçen gün artması birtakım fırsatlarla birlikte, riskleri de beraberinde getiriyor. İşte dijital dünyanın risklerinin farkında olmak, tehdit ve tehlikelerden korunabilmek için Dijital Oyunlar kitap serisi dijital okuryazar olma yolunda önemli bir adım olma özelliği taşıyor.

Dijital Oyunlar kitap serisi için bir önsöz kaleme alan Bilgi teknolojileri ve İletişim Kurumu Başkanı Ömer Abdullah Karagözoğlu şunları ifade ediyor:

“Güvenli İnternet Merkezimiz açık kaynak olarak sunulan içerikleri desteklemekte ve bu kapsamda üretilen dijital içerikler ile Bilgi ve İletişim Teknolojileri alanındaki bilgiye erişimin önündeki engelleri kaldırarak, dijital okuryazar-üretir-korur-paylaşır yetisi ve farkındalığına katkı sağlamak için çalışmalar sürdürmektedir.”

Kitapların oluşturulması aşamasında çok titiz bir çalışma yürüten Kitap editörleri çevrimiçi olarak kullanıcıların hizmetine sunulan eserlerle ilgili görüşlerini şu şekilde dile getiriyorlar:

Dijital Oyunlar Kitabı Editörlerinden Gazi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şeref Sağıroğlu dijital oyunlarda güvenlik konusunda dikkat çekerek şunları söylüyor:

“Dijital oyunlar çocuk ve gençlerin oyun ihtiyacını karşılamak ve eğlenceli bir ortam sunuyor fakat birçok risk ve tehdidi de içerisinde barındırıyor. Bu nedenle, ebeveynlerin bu risk ve tehditlerden korunabilmeleri için öncelikle dijital ebeveynlik becerilerini geliştirmeleri ve dijital güvenlik bağlamında antivirüs yazılımları, ebeveyn denetim araçları, erişim izinleri, internet filtreleri, oyun içi satın almayı yönetme gibi teknolojik önlemler almaları gerekiyor. Bu önlemler dijital oyun oynama deneyimlerini güvenli yapmanın olmazsa almazı”

Dijital Oyunlar Kitabı Editörlerinden Gazi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Halil İbrahim Bülbül, oyunların eğitsel değerine vurgu yaparak şunları ifade ediyor:

“Günümüzde gerek eğitim gerekse ticari amaçla üretilmiş birçok yerli yabancı dijital oyun bulunmaktadır. Bu oyunların maalesef birçoğunun olumlu eğitsel değeri bulunmamaktadır. Öğrencilerimizin, öğretmenlerimizin ve velilerimizin bu oyunların seçilmesi ve eğitim sürecinde kullanabilmeleri için kamu spotları, billboardlar, tv kanalları vb. yolu ile bilinçlendirilmeleri ve dijital oyunların kolayca ulaşılabilmeleri ve güvenle oynayabilmeleri için bilgilendirici portaller oluşturulması olumlu etkiler yaratacaktır.”

Dijital Oyunlardaki içeriklere hâkim olan şiddete vurgu yapan Dijital Oyunlar Kitabı Editörlerinden Bilgi teknolojileri ve İletişim Kurumu Kurul üyesi Dr. Ahmet Kılıç ise bu konuda şu tespitleri yapıyor:

“Dijital Oyunlar, günümüzde milyonlarca kişinin öncelikli eğlence araçlarından birisi haline gelmiştir. Her ne kadar bazı oyunların çocukların ve gençlerin motivasyon ve öğrenmelerine olumlu etkisi olsa da birçok oyun içerdikleri şiddet öğeleri ile zamanla çocukların şiddet yanlısı saldırgan davranışlar sergilemelerine, zararlı içerik ve mesajları ile çocukların ve gençlerin ruhsal ve fiziksel gelişimlerinin olumsuz yönde etkilenmesine neden olabilmektedir. Bununla birlikte oyun oynama süresinin kontrolsüz ve sınırsız olması, oyun başında geçirilen uzun süreler zaman israfına sebep olabilmekte ve akabinde oyun bağımlılığına giden bir süreci tetikleyebilmektedir. Elbette yaşa uygun ve makul süreler içinde olması şartıyla oyun oynayıp eğleneceğiz, fakat bunu yaparken oyun başında geçirilen sürenin sorumluluklarımızı aksatacak düzeyde olmamasına dikkat etmek, oyunu tadında bırakmak gerekiyor.”

Dijital Oyunlar Kitabı Editörlerinden Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Başkan Yardımcısı Dr. Mustafa Küçükali, Dijital Oyunların öğretici yönüne vurgu yaparak şunları belirtiyor:

“Dijital Oyunlar eğlendirici olmalarının yanında aynı zamanda bir çeşit kendi kendine öğrenme aracı olduklarından kullanıcıların öğrenme başarısına olumlu katkı sunuyor. Özellikle amaca ve yaşa uygun zararlı içerik barındırmayan ve belirli süreli oynanan dijital oyunlar ile eğitsel amaçlı dijital oyunlar, kullanıcıları motive ediyor ve eğlenerek öğrenmeye katkı sunuyor”

Dijital Oyunların aşırı oynanmasının sakıncalarına değinen Dijital Oyun Kitabı editörlerinden Güvenli İnternet merkezi Koordinatörü Dr. Şahin Bayzan ise;

“Dijital oyunlar, günümüzde yediden yetmişe herkesin önemli bir eğlence aracı. Fakat aşırı oyun oynanması bağımlılığa giden bir süreci tetikleyebileceğini unutmamak gerekiyor. Aşırı oyun oynayanlar her ne kadar bağımlı olduğunu ya da olabileceğini kabullenmese de Dünya Sağlık Örgütü dijital oyun bağımlılığını bir hastalık olarak kabul ediyor. Özellikle sorumlulukları aksatacak düzeyde uzun süre dijital oyun oynanması, kişinin bağımlı olma olasılığını artırırken, aynı zamanda oyundaki içeriklerden kaynaklı psikolojik sorunların oluşmasına, uzun süre hareketsizlikten kaynaklı fiziksel problemlere neden oluyor. Ayrıca çocukların ve gençlerin akademik başarılarının düşmesine neden olabiliyor. Oynanan dijital oyunların süre noktasında tadında bırakılmaması çok önemli bir problem oluşturuyor” ifadelerini kullandı.

Dijital Oyunların yaşa uygunluğuna değinen Dijital Oyunlar Kitabı Editörlerinden Bahçeşehir Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Yavuz Samur ise;

”Dijital oyun seçerken içeriklerine göre bir tercih yapabilmek mümkün. Hali hazırda içeriklere göre sınıflandırma yapan PEGİ ve ESRB gibi derecelendirme sistemleri oynayanları ve ebeveynleri yönlendirmekle birlikte içerikleriyle ilgili bilgi vermiyorlar. Ancak bu bilgilendirmeler farklı ülkelerdeki farklı kültürlere göre değişiklik gösterebiliyor. Bunun için ülkemize özgü ve bilimsel çalışmalara dayandırılmış bir derecelendirme sistemiyle birlikte ebeveynleri ve oyuncuları oyunla ilgili daha detaylı bilgi veren bir sistem geliştirilmesini ve bunun için çalışmalar yapılması gerektiğini önemle vurgulamak istiyorum.”

Dijital Oyunlar Dijital Dünyanın Vazgeçilmezi

Kitapta, günümüzde dijital oyunların, tüm dünyada milyarlarca takipçisi, büyük cirolara sahip küresel üreticileri ve geliştiricileri, isim ve marka değerleri, teknolojisi, e-spor yarışmaları ve doğrudan veya dolaylı etkilediği tüm ticari faaliyetler ile ekonomik, sosyal, kültürel ve psikolojik devasa bir sektör haline geldiği vurgulanıyor.

Dijital Oyunların Olumlu ve Olumsuz Yönleri

Kitapta dijital oyunların; eğlenceli vakit geçirmenin yanı sıra hayatın deneyimlendiği, kişinin yaratıcılığını, stratejik düşünme becerisini artıran, düşünsel ve ruhsal gelişimini, alışkanlıklarını ve karakterini destekleyen, sosyalleşmesini sağlayan önemli bir vasıta olduğu belirtiliyor.

Aşırı ve kontrolsüz oynanan dijital oyunların ise aile ilişkilerinde bozulma, akademik başarının düşmesi ve başarısızlık, şiddet eğilimleri, bağımlılık, uzun süre hareketsiz oturma kaynaklı rahatsızlıklar gibi birçok olumsuzluğa neden olabildiği ifade ediliyor.

Amaç; Dijital Oyunların Yararları, Zararları ve Risklerinin Farkına Varılması

Dijital Oyunlar kitap serisi, dijital oyunların yararları, zararları ve riskleri konusunda farkındalık oluşturmayı amaçlıyor. Bu amaç doğrultusunda, uzman kişilerin ve akademisyenlerin bilgi birikimleri ile Türkçe dijital içerik üretileceği böylece öğrencilere, son kullanıcılara, girişimcilere, kendini geliştirmek veya korumak isteyenlere fırsat eşitliği sağlayacak, erişilebilir makaleler, içerikler veya kaynaklar sunulabileceği belirtiliyor.

Hedef; Farkındalığın Artması, Öğrenme Kültürünün Yaygınlaşması

Dijital Oyunlar kitap serisi; dijital oyunlar konusunda bireysel farkındalığın artmasını, öğrenme kültürünün yaygınlaşmasını hedefliyor. Kitapta bu hedef doğrultusunda dijital oyunlar; sosyal, kültürel, psikolojik, ekonomi, ticaret, hukuk, regülasyon, sağlık, eğitim, teknoloji, inovasyon, güvenlik, etik vb. tüm boyut ve yönleri ile ele alınıyor. Dijital oyunların sunduğu imkân ve fırsatlar, tehdit ve riskler, sorunlar ve çözüm yollarını ortaya konuyor.

Dijital Oyunları Her Yönüyle Ele Alan Kapsamlı Bir Eser

Dijital Oyunlar kitap serisi; dijital oyun seçimlerinde bilinçli ve güvenli tercihler yapılabilmesine, dijital oyun konusunda toplumsal farkındalık oluşturulmasına, dijital oyunlarla ilgili açık kaynak pozitif içerik üretilmesine kadar dijital oyunlar konusunu her yönüyle ele alan kapsamlı bir eser olma özelliği taşıyor.

BTK Güvenli İnternet Merkezi koordinesinde akademisyenler, eğitimciler ve alanında uzman kamu görevlisi ve yöneticiler tarafından hazırlanan “Dijital Oyunlar: Araçlar, Metodolojiler, Uygulamalar ve Öneriler 1-2” başlıklı kaynak esere https://acikkaynak.gim.org.tr/ adresinden ulaşabilmek mümkün.